Prawnokarne sposoby walki z fake newsami

• W polskim prawie karnym istnieją już przepisy umożliwiające karanie niektórych rodzajów fake newsów – ale nie wszystkich.
• Wprowadzenie karalności wszystkich fake newsów mogłoby prowadzić do łamania zagwarantowanych w Konstytucji praw i wolności.
• Przede wszystkim w Polsce powinna zostać wprowadzona karalność tzw. medycznych fake newsów, czyli informacji sprzecznych z wiedzą medyczną.
• Powinna istnieć możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych, którzy wprowadzają w błąd, działając przez to na szkodę interesu publicznego lub prywatnego.

Raport przedstawia przegląd już istniejących przepisów prawa karnego, które można wykorzystać w walce z fake newsami, oraz propozycje nowych rozwiązań pozwalających skuteczniej przeciwdziałać dezinformacji. Publikacja powstała w ramach projektu SpołTech prowadzonego przez Fundację Centrum Cyfrowe.

Twierdzenie, że fake newsy są w Polsce niekaralne jest samo w sobie fake newsem. Istnieje wiele przestępstw, które można popełnić za ich pomocą – rzadko jednak o tym pamiętamy. Wśród przestępstw popełnionych za pomocą fake newsów w raporcie wymienione są choćby zniesławienie, znieważenie czy kradzież tożsamości. Jeśli na poczytnym blogu pojawia się nieprawdziwa informacja, że organizacja charytatywna defrauduje pieniądze od darczyńców, to jest to zniesławienie. Z takim działaniem kodeks karny pozwala walczyć.

Medyczne fake newsy dotyczące koronawirusa atakują nas poradami na temat picia wybielacza, przyjmowania leków na malarię czy pochłaniania wielkich ilości czosnku. Niektóre budzą śmiech, ale część z nich może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Rozpowszechnianie informacji sprzecznych z wiedzą medyczną pozostaje jednak bezkarne. To wymaga jak najszybszych zmian w kodeksie karnym i wprowadzenia karalności za rozpowszechnienie medycznych fake newsów.

Kampania wyborcza w Stanach Zjednoczonych w 2015 roku pokazała, jak znaczący wpływ na decyzje polityczne mogą mieć fałszywe informacje rozsiewane w mediach społecznościowych. Ostatnie działania prezydenta Trumpa (w czerwcu wydał dekret, którego skutkiem mogą być przepisy pozwalające ustalać, czy platformy społecznościowe działają „w dobrej wierze” w celu moderowania treści) uczyniło jeszcze bardziej aktualną dyskusję o tym, kto powinien decydować, co jest dezinformacją, a co nie. Proponowanym w raporcie rozwiązaniem jest wprowadzenie karalności fake newsów w okresie wyborczym i możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych, którzy wprowadzają w błąd, działając przez to na szkodę interesu publicznego lub prywatnego.

Dyskusja o raporcie

Projekt SpołTech – bo przyszłość potrzebuje przyjaciół

Technologie cyfrowe wpędzają nasze społeczeństwo w stan ciągłej zmiany. Dlatego przyszłość potrzebuje przyjaciół, którzy upomną się o społeczny wymiar technologii.

SpołTech to przestrzeń do namysłu i rozmowy o technologii, przyszłości i Polsce. W Fundacji Centrum Cyfrowe stworzyliśmy zespół analityczny badający społeczny i kulturowy wpływ technologii cyfrowych. Jednocześnie sieciujemy ekspertki i ekspertów, dla których ważny jest społeczny wymiar technologii. Osoby wierzące, że technologie powinny służyć społeczeństwu [dowiedz się więcej o projekcie]

Kontakt dla mediów: media@centrumcyfrowe.pl

Nasze raporty: