Relacja z seminarium i booksprint-u „Zagadnienia prawne w publikowaniu prac naukowych”

Dzięki współpracy Centrum Cyfrowego i projektu BazHum Muzeum Historii Polski w zeszłym tygodniu obyły się dwa wydarzenia dotyczące promocji otwartości w nauce. W czwartek przeprowadziliśmy seminarium „Zagadnienia prawne w publikowaniu prac naukowych”. Wzięło w nim udział ponad 20 pracowników naukowych i redaktorów czasopism z dziedziny humanistyki (w tym między innymi przedstawiciele Uniwersytetów: Łódzkiego, Adama Mickiewicza w Poznaniu, czy Marii Curii-Skłodowskiej w Lublinie). W piątek zaś metodą booksprintu czyli szybkiego i kolektywnego pisania książki opracowaliśmy przewodnik po zagadnieniach prawnoautorskich w nauce, negocjowaniu umów oraz publikowaniu na wolnych licencjach.

Seminarium

Podczas seminarium konfrontowaliśmy doświadczenia na temat zagadnień prawnoautorskich dotyczących dystrybucji i licencjonowania prac naukowych, w celu zapewnienia im jak największej widoczności w sieci. Było to pierwsze tego typu seminarium zorganizowane w ramach projektów Biblioteka Otwartej Nauki oraz Spółdzielnia Wiedza.

Seminarium rozpoczęło się od wystąpienia Barbary Szczepańskiej na temat prawa autorskiego w kontekście działań wydawniczych, bibliotecznych oraz zachowywania swobody wydawania przez samych autorów. Następnie Alek Tarkowski omówił czym jest, jak się do tej pory rozwijał i jaką ma przed sobą przyszłości ruch Open Access. Część wykładową zakończył Kamil Śliwowski wystąpieniem o specyfice korzystania z licencji Creative Commons w wydawnictwach naukowych oraz przy samodzielnym publikowaniu przez autorów. Wszystkie trzy wystąpienia skupiały się na efektywności wydawania publikacji naukowych na wolnych licencjach z perspektywy popularyzacji i upowszechniania nauki. Wszystkie prezentacje dostępne do pobrania na końcu wpisu.

W  części warsztatowej seminarium, uczestnicy dyskutowali nad własnymi doświadczeniami i poglądami na temat publikowania tekstów naukowych na wolnych licencjach i w internecie, zastanawiali się, jakie są korzyści i straty tego typu rozwiązań dla różnych stron: autorów, wydawnictw, bibliotek i repozytoriów. Podczas wspólnych ćwiczeń udało się zmapować wątpliwości i problemy jakie mogą towarzyszyć otwartemu publikowaniu. W dyskusji zdiagnozowano również najważniejsze obszary tematyczne dla wydawnictw i autorów naukowych. Są to aspekty ekonomiczne oraz sposoby  efektywnego upowszechniania i parametryzacji nauki. To również tematy, które postaramy się eksplorować podczas kolejnych seminariów, na które uczestnicy zgłosili zapotrzebowanie.

Booksprint

Dzień po seminarium dzięki pracy wspólnej zespołu Centrum, BazHum oraz zaproszonych gości udało się przez 8 godzin opracować w ekspresowym tempie poradnik dla autorów publikacji naukowych o tym jak korzystać z wolnych licencji. Chcąc odpowiedzieć na rosnące potrzeby nauki polskiej, w publikacji „Wolne licencje w nauce. Instrukcja”  staraliśmy się przystępnie wyjaśnić podstawy prawa autorskiego i licencji Creative Commons,

– chcemy przekonać autorów, że warto wykorzystywać wolne licencje do publikowania własnych prac i pokazujemy dlaczego,

– dajemy praktyczną instrukcję m.in. tego, jak czytać umowy wydawnicze i na co zwracać uwagę, aby zapewnić jak najszerszy dostęp do własnej publikacji naukowej,

– przypominamy autorom, że umowy można, a nawet należy negocjować i podsuwamy argumenty, za pomocą których mogą przekonywać wydawców do publikowania na otwartych licencjach.

Praca metodą booksprintu okazała się w tym wypadku niezwykle efektywna i pozwoliła wypracować nie tylko zawartość merytoryczną publikacji, ale również wyzwoliła dyskusję na temat języka komunikacji i przekazywania wiedzy środowisku naukowemu. Doświadczenia z pracy nad publikacją niebawem przekażemy w osobnej relacji.

Publikacja „Wolne licencje w nauce. Instrukcja” po już po redakcji, opracowana graficznie i dostępna jako PDF będzie mieć premierę w sieci w najbliższą środę (19.06.2013) podczas urodzin Creative Commons Polska.

Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu Spółdzielnia “Wiedza”.

Prezentacje do pobrania w formatach PDF:

Barbara Szczepańska – Podstawy prawa autorskiego w kontekście działań wydawniczych

Alek Tarkowski – Otwarte zasoby edukacyjne i wiedzy

Kamil Śliwowski – Licencje Creative Commons, a publikacje naukowe