Rekomendacje dla polskiego planu działań w ramach Open Government Partnership

Kryteria pozwalające przystąpić do OGP
Aby przystąpić do Open Government Partnership, państwo musi spełnić wstępne kryteria dotyczące przejrzystości finansów publicznych, dostępu do informacji publicznej, jawności dochodów wyższych urzędników i funkcjonariuszy publicznych pochodzących z wyboru oraz zaangażowania obywatelskiego. W ramach każdego z obszarów eksperci OGP przyznają kandydatom punkty (w sumie maksymalnie 16). Aby być dopuszczonym do dalszych procedur, należy uzyskać ich przynajmniej 12. Polska otrzymała 15 punktów, spełnia zatem to wstępne kryterium.  Niezależną analizę spełniania przez Polskę wymaganych standardów przygotowało Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej.
Plan działania – 5 kluczowych wyzwań
Każde państwo, które chce przystąpić do OGP, zobowiązane jest przygotować “plan działania” (action plan), który powinien zawierać deklarację podjęcia konkretnych działań i osiągnięcia wyznaczonych celów. Jego opracowanie powinny poprzedzić szerokie konsultacje społeczne. Podjęte zobowiązania w pierwszym roku uczestnictwa w Open Government Partnership powinny zawierać się w przynajmniej jednym z “kluczowych wyzwań”:

  1. Poprawa jakości usług publicznych (Improving Public Services)— działania odnoszące się do całego wachlarza usług publicznych (w tym zdrowie, edukacja, wymiar sprawiedliwości, gospodarka wodna, telekomunikacja), przez wspieranie poprawy jakości usług świadczonych przez jednostki publiczne i innowacyjności sektora prywatnego.
  2. Wzrost przejrzystości publicznej (Increasing Public Integrity)—działania zwalczające korupcję i wspierające zachowania etyczne w przestrzeni publicznej, dostęp do informacji, reformę finansów, zwiększanie niezależności mediów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
  3. Bardziej efektywne zarządzanie zasobami publicznymi (More Effectively Managing Public Resources)— działania odnoszące się do finansów, zasobów naturalnych i pomocy zagranicznej.
  4. Tworzenie bezpieczniejszych wspólnot (Creating Safer Communities)— działania dotyczące bezpieczeństwa publicznego, zarządzania kryzysowego i zagrożeń naturalnych.
  5. Zwiększenie odpowiedzialności społecznej (Increasing Corporate Accountability)—działania nastawione na obywatelską odpowiedzialność w kwestiach takich jak  środowisko, przeciwdziałanie korupcji, ochrona konsumentów, zaangażowanie obywatelskie.

Wszystkie wyznaczone przez państwo zobowiązania powinny odzwierciedlać cztery kluczowe zasady przyświecające działaniu  Open Government Partnership: przejrzystość, zaangażowanie obywatelskie, odpowiedzialność oraz innowacyjność technologiczną.
Propozycja polskiego planu działania – wnioski z “Mapy drogowej otwartego rządu w Polsce”
W lipcu 2011 roku Centrum Cyfrowe, w ramach prowadzonej kampanii na rzecz otwartego rządu, opublikowało raport “Mapa drogowa otwartego rządu w Polsce”. Postulowaliśmy w nim (co zgodne jest z założeniami przyjętymi przez inicjatorów Open Government Partnership), że wdrażanie idei otwartego rządu w administracji publicznej musi mieć charakter stopniowy, aby instytucje i urzędnicy mogli przyzwyczaić się do nowego modelu funkcjonowania administracji. W szczególności nie należy zakładać, że otwarty rząd oznacza zapewnienie całkowitej i natychmiastowej przejrzystości administracji publicznej. Wprowadzanie otwartego rządu to proces złożony z czterech powiązanych wzajemnie i następujących po sobie etapów (zwiększenie przejrzystości państwa, tworzenie warunków dla otwartej partycypacji i wymiany idei, zapewnienie otwartości administracji na współpracę, zaangażowanie ponadsektorowe w otwarty proces rządzenia).
Z punktu widzenia zawartych w naszym raporcie rekomendacji szczególnie istotne jest uwzględnienie w ramach zobowiązań, które w pierwszej kolejności powinien przyjąć na siebie polski rząd przystępując do Open Government Partnership, następujących działań:
a)    stworzenie centralnego repozytorium danych, w którym dane pochodzące z organów administracji będą gromadzone w taki sposób, aby umożliwić ich ponowne wykorzystanie (publikacja w otwartych, możliwych do maszynowej analizy formatach) (wyzwanie 2)
b)    zmiana ustawy o dostępie do informacji publicznej, zapewniająca pełniejszą dostępność informacji publicznych, także do ponownego wykorzystania (wyzwanie 2)
c)    zapewnienie dostępności innych publicznych zasobów informacyjnych, które nie są objęte zakresem ustawy o dostępie do informacji publicznej, ale zostały wytworzone przez podmioty publiczne lub były przez nie sfinansowane (wyzwanie 2)
d)    stworzenie ram prawnych dla otwartego licencjonowania zasobów publicznych będących przedmiotem praw autorskich (wyzwanie 2)
e)    zwiększenie kompetencji urzędników wszystkich szczebli w zakresie wykorzystywania technologii cyfrowych i narzędzi komunikacji sieciowej (wyzwanie 1)
f)     wprowadzenie otwartych mechanizmów konsultacji społecznych jako stałego elementu procesu decyzyjnego (wyzwanie 5)
g)    pozyskiwanie przez instytucje publiczne od obywateli wiedzy przydatnej w procesie rządzenia (wyzwanie 5)
h)    popularyzowanie idei otwartości poprzez wzmacnianie wiedzy i kompetencji obywateli, decydentów i urzędników na temat otwartych metod rządzenia (wyzwanie 5)
i)    zapewnienie otwartości serwisów informatycznych administracji publicznej oraz tworzonego na jej potrzeby oprogramowania. (wyzwanie 2)
Na potrzebę szybkiego i gruntownego zoptymalizowania działania polskiej administracji wskazują wyniki raportu ONZ dotyczącego informatyzacji procesów zarządzania państwami (E-Government Survey). Najsłabiej oceniono w nim infrastrukturę oraz możliwości e-partycypacji. Kwestie te są też wymieniane  na opublikowanej przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji liście kluczowych tematów związanych z regulacją i wykorzystaniem technologii cyfrowych. Przystąpienie do Open Government Partnership może zatem pomóc w rozwiązywaniu problemów obecnych w polskiej administracji, które zostały zidentyfikowane zarówno na poziomie krajowym, jak i przez społeczność międzynarodową.
Pobierz jako PDF.