Jak kultura wyzwala energię społeczną?
Aktywna partycypacja w kulturze jest wartością, która buduje kapitał społeczny i ludzki, tworzy poczucia przynależności, buduje poczucia bezpieczeństwa, wspiera kreatywność i innowacyjność. Przyjęcie przez instytucje kultury partycypacyjnego modelu działania wymaga jednak od nich zmiany w sposobie myślenia o relacji z odbiorcami ich działań. To nowy zestaw kompetencji, które instytucje kultury muszą pozyskać, także by móc sprawnie operować w środowisku cyfrowym.
Zapraszamy na podsumowanie sesji specjalnej, którą wspólnie z Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie przygotowaliśmy podczas Open Eyes Economy Summit.
Badania pokazują wartość społecznego wymiaru kultury. Analiza działań instytucji podczas pandemii Covid-19 wskazała również potencjał, jakim dysponują instytucje kultury, które w czasie kryzysu uruchomiły nowe sposoby docierania do społeczności i angażowania ich w swoje działania i realizację swojej publicznej misji.
Otwierając się na większe zaangażowanie niż sama możliwość uczestnictwa w kulturze i dając zainteresowanym szansę na współtworzenie swojego programu i organizacyjnych strategii działania, instytucje kultury zaczęły tworzyć nowy rodzaj relacji ze swoimi społecznościami – relacji opartej na aktywnej partycypacji. Udział społeczności w procesach, ko-kreacja, zaufanie, otwartość i inkluzywność to coraz częściej pojawiające się słowa klucze wspierające rozwój wiarygodnej i społecznie istotnej instytucji kultury.
Partycypacja staje się też czynnikiem wymaganym na poziomie polityk i publicznego finansowania. Po raz pierwszy w historii została wymieniona w nowej definicji Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM z 2022 roku jako składowa działań muzeum:
“Muzeum jest trwałą instytucją służącą społeczeństwu, nie nastawioną na osiąganie zysku, która zajmuje się badaniem, gromadzeniem, konserwacją, interpretacją oraz prezentacją materialnego i niematerialnego dziedzictwa. Otwarte dla wszystkich, powszechnie dostępne i niewykluczające, muzea promują różnorodność i zrównoważony rozwój. Swoją działalność i sposoby komunikowania opierają na zasadach etyki, profesjonalnej rzetelności i społecznej partycypacji. Oferują zróżnicowane doświadczenia służące edukowaniu, rozrywce, refleksji i dzieleniu się wiedzą”.
Coraz częściej jest również wpisywana jako wymagany komponent działań finansowanych z funduszy europejskich dla kultury.
Czy polskie instytucje kultury potrafią wykorzystywać i wdrożyć wartości promujące społeczne zaangażowanie w swoje długoterminowe modele działania? Jak przełożyć je również na działania w środowisku cyfrowym?
Rozmawialiśmy o tym w gronie ekspertek i ekspertów, współpracujących z instytucjami kultury. W dyskusji udział wzięli:
- Michał Karapuda – Dyrektor Wydziału Kultury, Urząd Miasta Lublin
- Trilce Navarrete Hernandez – Erasmus University Rotterdam
- Jakub Olek – Central Europe and Ukraine GR Lead, TikTok
- Monika Smoleń-Bromska – Dyrektor Departamentu Funduszy Europejskich, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- Natalia Szafran-Kozakowska – Fundacja Wikimedia
Kilka myśli z dyskusji:
- Energia społeczna – w każdym wymiarze: lokalnym, narodowym, cyfrowym – musi powstawać w oparciu o system wartości: odpowiedzialność, zaufanie, dialog.
- Działania instytucji kultury w sieci wymagają zrozumienia zachowań odbiorców i współtwórców cyfrowych treści, które różnią się od tych w przestrzeniach fizycznych. Cyfrowość tworzy jednak szansę na współpracą instytucji ze społecznościami opartą o zasady współdzielenia – commons i zaangażowania owych społeczności. I tu znów, kluczowa jest autentyczność i umiejętność bycia w dialogu.
- Instytucje kultury muszą nauczyć się partycypacyjnych zasad działania, bycia w dialogu ze społecznościami. Jedną z inspiracji takiego działania może by wypracowywany przez RECHARGE Living Labs, model współpracy, tj. laboratoria do testowania i opracowywania nowatorskich sposobów wdrażania modeli partycypacyjnych w działania instytucji dziedzictwa, skoncentrowanych na tworzeniu i integracji wartości.
Centrum Cyfrowe było merytorycznym partnerem OEES w 2023 roku, oraz wspólnie z Zakładem Dziedzictwa Kulturowego i Studiów Miejskich UNESCO na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, autorem sesji specjalnej pt. Jak kultura wyzwala energię społeczną.
*source: https://icom-poland.mini.icom.museum/nowa-definicja-muzeum