Raport: CRE-AI-TIVE. Kreatywni w erze AI
Zbadaliśmy jak nowe, napędzane sztuczną inteligencją narzędzia i aplikacje rewolucjonizują branżę architektury, designu, mody, muzyki i gier wideo, oraz jak twórczynie i twórcy podchodzą do wykorzystania AI w swojej pracy.
Raport projektu CRE-AI-TIVE analizuje wpływ sztucznej inteligencji na branże projektowania użytkowego (designu), mody, architektury, muzyki i gier wideo w Polsce. Badania na podstawie obszernej analizy danych zastanych, 23 wywiadów pogłębionych z przedstawicielkami i przedstawicielami sektorów kreatywnych oraz badań ilościowych ukazują dwoistą naturę AI – z jednej strony jako katalizatora innowacji, który rewolucjonizuje procesy twórcze i modele biznesowe, z drugiej zaś jako źródło wyzwań prawnych, etycznych i ekonomicznych.
Większość polskich twórców (86%) już korzysta z narzędzi AI, głównie w celu optymalizacji i przyspieszenia pracy. AI jest postrzegana jako partner w procesie kreatywnym, wspierający generowanie pomysłów i prototypowanie. Jednocześnie artyści wyrażają poważne obawy dotyczące nieautoryzowanego wykorzystywania ich dzieł do trenowania modeli, co tworzy prawną „szarą strefę”. Inne zagrożenia to homogenizacja kultury , utrata miejsc miejsc pracy (zwłaszcza na stanowiskach juniorskich), oraz brak odpowiednich kompetencji oraz brak regulacji prawnych (i ich powszechnej znajomości) które mogłyby ochronić sektory kreatywne.
W raporcie podkreślamy potrzebę pilnych dalszych działań wokół istniejących ram prawnych oraz utworzenie ram etycznych, które zapewnią transparentność i skuteczną ochronę własności intelektualnej. Kluczowe rekomendacje obejmują rozwój programów edukacyjnych, wspieranie ludzkiej kreatywności oraz dialog międzysektorowy. Postulujemy także wprowadzenie obowiązku oznaczania treści generowanych przez AI oraz ujawniania danych treningowych przez firmy technologiczne. Wskazujemy, że strategiczne i odpowiedzialne podejście do AI pozwoli polskim sektorom kreatywnym w pełni wykorzystać potencjał tej technologii.
Chcemy, by wnioski z badania CRE-AI-TIVE przyczyniły się do tworzenia otwartego, opartego o dane dialogu na temat wyzwań i korzyści płynących z narzędzi AI. Wierzymy, że odpowiedzialna dyskusja wokół etyki i wykorzystania nowych technologii jest fundamentem silnej gospodarki opartej na wiedzy i poszanowaniu pracy osób z branży kreatywnej.
Pobierz raport w wersji polskiej lub angielskiej:
 |
 |
Dziękujemy rozmówcom i rozmówczyniom, którzy wzięli udział w wywiadach oraz warsztatach, oraz wszystkim osobom, które wypełniły ankietę online. Dziękujemy też Filmotece Narodowej – Instytutowi Audiowizualnemu oraz Łódź Design Festival za wsparcie w realizacji projektu.
Zespół badania:
- kierownik badania: dr Kuba Piwowar, Fundacja Centrum Cyfrowe, Uniwersytet SWPS
- Maria Drabczyk, Fundacja Centrum Cyfrowe
- dr Joanna Sanetra-Szeliga, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
- Anna Green-Szałas, Fundacja Centrum Cyfrowe
Redakcja i korekta: Katarzyna Tran Trang / bookowska.pl
Skład, grafika i projekt okładki: Kamila Krzewska
Tłumaczenie na j. angielski: Supertlumacz.pl
Fundacja Centrum Cyfrowe
Projekt SpołTech
Warszawa 2025
Raport jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC-BY). Zachęcamy do jego przedruku i wykorzystania. Prosimy jednak o zachowanie informacji o autorstwie i finansowaniu raportu oraz podanie linku do strony: www.centrumcyfrowe.pl.
 |
 |
 |
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu własnego Centrum Rozwoju Przemysłów Kreatywnych: Rozwój Sektorów Kreatywnych.
W projekcie okładki wykorzystano następujące materiały:
- „Mimmi Mustakallio, the Finnish pop singer, in 1964”, fot. V. K. Hietanen, Finnish Heritage Agency, Finland, CC BY.
- „The Balanchines at Dior”, 1948–57, U.S. National Archives, Domena Publiczna.
- Kontroler do konsoli Super Nintendo (SNES), The Vanamo Online Game Museum, Domena Publiczna.
- Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, 1960, FORTEPAN / Romák Éva, CC BY SA.
- Projekt krzesła Thonet, 1976, Museum of Gothenburg, CC BY.
.jpg){kind=link}