1. Czytelnia
2. Aktualności
3. 01.01.2025

Dzień Domeny Publicznej 2025

1 stycznia to Dzień Domeny Publicznej – święto twórczej wolności, podczas którego każdego roku tysiące dzieł sztuki, książek, filmów i piosenek trafiają do ​​domeny publicznej!

Dzień Domeny Publicznej oznacza wygaśnięcie ochrony praw autorskich do utworów, których twórcy i twórczynie zmarli 70 lat wcześniej. Dzięki temu zyskujemy swobodę ponownego kreatywnego wykorzystania, rozpowszechniania i modyfikowania tych dzieł nauki i kultury.

Jeszcze w styczniu zaprosimy Was na webinar dotyczący wykorzystania domeny publicznej w twórczości i projektach artystycznych – więcej informacji już wkrótce w naszych mediach społecznościowych.

Tymczasem zapraszamy do przejrzenia listy nazwisk osobowości ze świata kultury i nauki, których prace wchodzą od dziś do domeny. Poniższy wykaz nie jest, oczywiście, wyczerpujący – zachęcamy do własnych poszukiwań inspirującej twórczości, a w Nowym Roku życzymy Wam pełnej otwartości, nieposkromionej wyobraźni i mnóstwa twórczej energii!

Sztuka i kultura

• Wanda Bibrowicz (1878–1954) – polska artystka, tkaczka, pedagożka.
• Bolesław Biegas (Biegalski)  (1877–1954) – polski rzeźbiarz i malarz symbolistyczny.
• Wacław Borowski (1885–1954) – polski malarz, rysownik, grafik, reprezentant nowego klasycyzmu.
• Robert Capa (1913–1954) – węgierski fotoreporter, zasłynął jako jeden z najwybitniejszych fotografów wojennych XX wieku.
• André Derain (1880–1954) – francuski malarz, rzeźbiarz, jeden z pionierów fowizmu.
• Frida Kahlo (1907–1954) – prawdopodobnie najbardziej znana meksykańska malarka na świecie.
• Kaare Klint (1888–1954) – architekt i projektant, ojciec duńskiej szkoły nowoczesnego designu mebli.
• Henri Matisse (1869–1954) – francuski malarz, grafik i rzeźbiarz, jeden z czołowych twórców sztuki nowoczesnej.
• Leon Schiller (1887–1954) – polski reżyser, twórca teatralny.
• Tadeusz Styka (1889–1954) – polski malarz-portrecista.
• Ellen Thesleff (1869–1954) – fińska malarka, pionierka tamtejszej sztuki modernistycznej.
• William Van Alen (1883–1954) – amerykański architekt, twórca projektu budynku Chryslera.

Dobra dziedzictwa kulturowego znajdujące się w Domenie Publicznej znajdziecie między innymi w cyfrowych repozytoriach licznych muzeów i galerii z Polski (m.in.: Zbiory Muzeum Narodowego w Krakowie, Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie, Kolekcje Muzeum Warszawy, Otwarta Zachęta lub na portalu wMuzeach.pl) i zagranicy (np. Rijksmuseum, Metropolitan Museum, Getty Museum, portal Google Arts and Culture).

Muzyka

• Franco Alfano (1875–1954) – włoski kompozytor i pianista, dokończył operę „Turandot” po śmierci Giacomo Puccini’ego.
• Hakon Børresen (1876–1954) – duński kompozytor.
• Lillian “Lil” Green (1901?–1954) – amerykańska śpiewaczka bluesowa.
• Jan Adam Maklakiewicz (1899–1954) – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, prowadził działalność publicystyczną.
• Oran “Hot Lips” Page (1909–1954) – amerykański muzyk jazzowy, trębacz.
• Ludomir Michał Rogowski (1881–1954) – polski kompozytor i dyrygent.

Materiały muzyczne w otwartym dostępnie znajdziecie m.in. na stronie polish.musicsources.pl Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, w Petrucci Music Library lub w The Internet Archive.

Literatura

• Colette (Sidonie-Gabrielle Colette; 1873–1954) – francuska pisarka.
• Bertie Forbes (1880–1954) – dziennikarz, założyciel magazynu „Forbes”.
• Thea von Harbou (1888–1954) – niemiecka pisarka, reżyserka, aktorka, scenarzystka filmu „Metropolis” (1927).
• Hans Janowitz (1890–1954) – scenopisarz, współautor „Gabinetu doktora Caligari” (1920).
• Alain LeRoy Locke (1885–1954) – amerykański pisarz, filozof, edukator.
• Zofia Nałkowska (1884–1954) – polska pisarka, publicystka, dramatopisarka. „Medaliony” Nałkowskiej są już dostępne na portalu Wolne Lektury!
• Marika Stiernstedt (1875–1954) – szwedzka pisarka i działaczka społeczna.
• Władysław Umiński (1865–1954) – polski pisarz, zwany „polskim Juliszuem Vernem”.

Nauka

• Edwin H. Armstrong (1890–1954) – amerykański wynalazca, radiotechnik, skonstruował odbiornik fal FM.
• Enrico Fermi (1901–1954) – włosko-amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla.
• Auguste Lumière (1862–1954) – starszy z braci Lumière, pionierów kinematografii. Jako, że drugi z braci, Louis, zmarł wcześniej – dokonania braci oficjalnie wchodzą do Domeny Publicznej.
• Gideon Sundback (1880–1954) – amerykański inżynier szwedzkiego pochodzenia, wynalazca współczesnego zamka błyskawicznego.
• Alan Turing (1912–1954) – brytyjski matematyk, teoretyk nauk biologicznych i komputerowych, kryptograf, który odegrał kluczową rolę w złamaniu szyfru Enigmy.

Teksty i skany przeróżnych gatunków literatury (w tym naukowej) znajdujące się w Domenie Publicznej znajdziecie w serwisach takich, jak wspomniane wyżej Wolne Lektury, Kronik@, Federacja Bibliotek Cyfrowych, Polona, Europeana, The Internet Archive, a nawet w wersji audio na LibriVox.org. Ponadto, wiele materiałów edukacyjnych opublikowanych na Khan Academy jest udostępnionych w ramach licencji Creative Commons.

Jak korzystać z materiałów w Domenie Publicznej?

Domena publiczna to zbiór materiałów, z których można korzystać bez ograniczeń. Zdjęcia, obrazy, muzykę, teksty w domenie publicznej można dowolnie przerabiać, tłumaczyć, kopiować i rozpowszechniać bez uiszczania opłat licencyjnych, nawet jeśli chcemy korzystać z danej treści w celach komercyjnych. To dlatego, że autorskie prawa majątkowe do utworów zawartych w domenie wygasły lub materiały nigdy nie były przedmiotem prawa autorskiego. Macie też prawo zarabiać na utworach zależnych (czyli Waszej twórczości), które powstały na podstawie zasobów z domeny publicznej.

Przy użyciu utworu z domeny publicznej lub objętych licencją Creative Commons należy pamiętać o:

• Wskazaniu autora i tytułu oryginału (bo mimo, że autorskie prawa majątkowe wygasły, to treści wciąż objęte są autorskimi prawami osobistymi),
• Rzetelnym wykorzystaniu utworu (z godnością i bez wypaczania wartości, które za nim stały),
• Sprawdzeniu, czy utwór rzeczywiście należy do domeny. Materiały opublikowane w Internecie bywają, niestety, błędnie oznaczone. Domena publiczna działa różnie w różnych państwach, ale zgodnie z polskim prawem utwory przechodzą do domeny po 70 pełnych latach od śmierci twórcy. To znaczy, że twórczość osoby, która zmarła np. w listopadzie 1900 roku, weszła do domeny publicznej 1 stycznia 1971 roku.

Materiały, które można swobodnie wykorzystywać w swojej twórczości najczęściej rozpoznacie po oznaczeniach takich, jak:

*Uwaga! Przy tym znaku mogą występować inne ikony, które dodatkowo określają warunki użytku – np. wymóg oznaczenia autorstwa, brak możliwości komercyjnego wykorzystania pracy lub tworzenia utworów zależnych (czyli np. „remiksów”, takich jak artystyczne kolaże). Więcej o poszczególnych licencjach i związanymi z nimi prawami przeczytacie na stronie CreativeCommons.pl, a jako „ściągawkę” polecamy naszą infografikę.