Inicjatywa Otwieracz publikuje wyniki badania "Nowe technologie i prawo autorskie w ISNS UW"

Grupa Inicjatywy Otwieracz pytała studentów, doktorantów i wykładowców swojego instytutu, co sądzą o wolnym dostępie do nauki – czy sami z niego korzystają i czy się do niego przyczyniają udostępniając swoje prace naukowe. 
Liderkę Inicjatywy Ewę Majdecką spotkaliśmy w październiku na warsztatach „Open Access. Wstęp wolny do nauki”, na które zaprosiliśmy studentów i doktorantów w październiku. Kilka tygodni później, Ewa wróciła do nas z pomysłami i gotową do pracy ekipą studentów Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW. Nazwali się „Inicjatywa Otwieracz”, postanowili otwierać naukę i zaczęli działać. Przeszkoliliśmy pierwszą dziesiątkę. Potem grupa się rozrosła. W tym momencie należy do niej 20 osób.

Są pierwszym zorganizowanym ruchem studenckim działającym w Polsce na rzecz Open Access. Zgodnie z hasłem „Można to zrobić lepiej niż chomik” szkolą, promują. To co robią możecie na bieżąco śledzić na ich blogu. W ostatnich miesiącach przeprowadzili badanie „Nowe technologie i prawo autorskie w ISNS UW”. Próbowali dowiedzieć się jaką rolę odgrywają nowe technologie w dostępie do nauki i przemianie praktyk naukowych, jakimi kompetencjami dysponują członkowie społeczności ISNS oraz jaka jest ich wiedza o prawie autorskim w sieci oraz mechanizmach wolnego dostępu do nauki.  Badanie nawiązywało do badań  Centrum Cyfrowego „Prawo autorskie w czasach zmiany. O normach społecznych korzystania z treści”. Autorzy tak piszą o jego wynikach:

Wyniki badań pokazały, że coraz większą rolę odgrywa nowy, mobilny sprzęt elektroniczny. Zalicza się do nich nie tylko laptop, ale również smartphone. Czytniki e-booków i tablety okazały się mało popularne. Sprzęt elektroniczny nabiera znaczenia, ale forma papierowa i cyfrowa tekstów naukowych jest równie atrakcyjna. Internet jest głównym źródłem poszukiwania informacji naukowych, a wśród studentów bardzo popularne są serwery nieoficjalnie udostępniające pliki (czytaj Chomikuj.pl). Trudno jednak stwierdzić, czy korzystanie z takich baz wynika z niedostosowania legalnych źródeł do potrzeb studentów i czy zmiana obecnej sytuacji sprawiłaby, że studenci korzystaliby z nich. Dla wszystkich podstawą są wyszukiwarki internetowe – a nie np. cyfrowe katalogi bibliotek.
60 procent badanych uznało skserowanie na własny użytek całej książki wypożyczonej z biblioteki za niezgodne z prawem. Podobnie jedna trzecia z nich oceniła wysyłanie studentom skanów tekstów na zajęcia. Pokazuje to wiarę w najpowszechniejsze mity akademickie – oba przykłady tak często obecne w życiu uniwersyteckim to działania legalne (ciekawe, czy badani na co dzień działają wbrew, a może zgodnie ze swoją wizją prawa autorskiego).
Mimo popularności internetu (i korzystania z jego naukowych zasobów!) niewiele osób publikuje w sieci własne prace naukowe. Blogi naukowe i fora dyskusyjne nie są popularne. Nie wykorzystuje się ich jako platform wymiany informacji, dyskusji naukowych i o nauce. Mimo to wszystkie trzy badane grupy dostrzegają rolę internetu w promocji nauki i przyjmują obecność prac naukowych (ale nie swoich) w sieci jako coś powszechnego.
Odpowiedzi badanych pokazały chęć do otwierania nauki, ale jedynie potencjalną, nie popartą rzeczywistymi praktykami naukowymi. Raport z badań staje się zatem tylko początkiem do również jedynie potencjalnych zmian. Wykorzystanie zebranej wiedzy zależy teraz od zaangażowania całej społeczności ISNS UW. Jednocześnie badanie może być dobrym przykładem w innych środowiskach akademickich i zostać tam powtórzone, do czego inspiracją mogą być udostępnione przez Inicjatywę Otwieracz narzędzia badawcze. Czy ISNS UW będzie chciał być takim przykładem (nie tylko oddolnego autobadania, ale i zmian)?

 
Badanie “Nowe technologie i prawo autorskie w ISNS UW” zostało zrealizowane na próbie 334 osób, w tym 47 pracowników naukowych, 24 doktorantów i 263 studentów w okresie między 31 marca a 9 maja 2014 roku. W przypadku pracowników naukowych zastosowano technikę wywiadu kwestionariuszowego, a pozostałych badanych ankiety audytoryjnej. 
Wzięliśmy udział w debacie podczas spotkania podsumowującego wyniki badań. Ekipa IO przygotowała nagranie z tego spotkania http://bit.ly/1vQUWew. A tu możecie obejrzeć prezentację podsumowująca wyniki badań. Pełny tekst raportu do pobrania.