Rok nowej dyrektywy prawnoautorskiej – jak idzie implementacja w Europie? A jak w Polsce?
Dokładnie rok temu weszła w życie nowa dyrektywa prawnoautorska. Jak wygląda jej implementacja w krajach UE, sprawdzicie w bazie, którą stworzyliśmy w ramach stowarzyszenia COMMUNIA.
Minął dokładnie rok od momentu wejścia w życie nowej dyrektywy w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym. Z tej okazji w ramach działalności stowarzyszenia COMMUNIA przygotowaliśmy internetową bazę danych, w której sprawdzicie jak wygląda status implementacji dyrektywy w krajach członkowskich UE. Baza będzie na bieżąco aktualizowana.
Uruchomiona właśnie strona to jeden z elementów naszego projektu wsparcia aktywistów działających w krajach nad implementacją dyrektywy. Wcześniej współorganizowaliśmy spotkanie aktywistów w Warszawie i przygotowaliśmy kompleksowe wytyczne dotyczące implementacji dyrektywy – wyjaśniamy w nich najważniejsze przepisy dyrektywy i pokazujemy, na co zwrócić uwagę w procesie implementacji.
Proces implementacji dyrektywy w Europie
Rok po wejściu w życie dyrektywy kraje członkowskie są w różnych miejscach, jeśli chodzi o jej implementację. Do tej pory tylko Francja wprowadziła jeden element dyrektywy (nowe prawo pokrewne dla wydawców prasowych) do prawa krajowego.
W dwóch krajach członkowskich propozycje legislacyjne są już na etapie procedowania w parlamentach – we Francji jest to projekt ustawy implementującej art. 17–22 dyrektywy (oczekuje już na pierwsze czytanie na posiedzeniu plenarnym). W Holandii projekt dotyczący wdrożenia całej dyrektywy został właśnie przedstawiony parlamentowi i oczekuje na czytanie w komisji ds. prawnych.
Wiele państw członkowskich opublikowało projekty legislacyjne do konsultacji. Węgry i Chorwacja opublikowały projekty przepisów implementacyjnych całej dyrektywy. W Niemczech do konsultacji społecznych skierowano projekt przepisów implementacyjnych obejmujący artykuły 3-7, 15 i 16 dyrektywy. W Belgii projekt ustawy implementacyjnej był omawiany w ramach rady ds. własności intelektualnej.
Większość innych państw członkowskich jest na różnych etapach konsultacji publicznych lub prac uzgodnieniowych, jednak bez zaprezentowania projektu ustawy. W czterech państwach członkowskich (w Polsce, Portugalii, Luksemburgu i na Malcie) nie przeprowadzono jeszcze żadnych oficjalnych konsultacji.
Co słychać w Polsce?
W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie rozpoczęły się żadne oficjalne prace dotyczące implementacji nowej dyrektywy. Warto pamiętać, że polski rząd w maju 2019 zaskarżył do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej artykuł 17(4b) i 17(4c) nowej dyrektywy. Główny zarzut formułowany przez rząd to fakt, że w celu uniknięcia odpowiedzialności platformy internetowe, zobowiązane do stosowania dyrektywy, będą musiały automatycznie weryfikować (filtrować) treści zamieszczane przez użytkowników pod kątem potencjalnych naruszeń prawa autorskiego. Filtrowanie, wraz z obowiązkiem wprowadzenia mechanizmów kontroli prewencyjnej, nie spełnia wymogu proporcjonalności i tym samym narusza prawo do wolności słowa.
Dalsze losy skargi można śledzić na stronie Trybunału.