Skarbnica żywa – powitajmy nowe wydawnictwo OA!
Czy jesteś ciekaw/a, jak wygląda pełnia życia naukowej publikacji w świecie cyfrowym? Szukasz bezpłatnego dostępu do książek z rozmaitych dziedzin, lub chcesz opublikować swój doktorat po znikomych kosztach? Poznaj nową inicjatywę open access – wydawnictwo naukowe Liberi Libri.
Ciąg dalszy Tygodnia Otwartej Nauki, w trakcie którego publikujemy teksty związane z tematyką Open Access. Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat? Wejdź na uwolnijnauke.pl!
Liberi Libri, stworzone w oparciu o model otwarty, oferuje dostęp do książek z rozmaitych dziedzin nauki, oraz możliwość publikacji pracy naukowej w wersji cyfrowej. Jak przystało na awangardowe wydawnictwo naukowe, dostosowane do współczesnego odbiorcy, Liberi Libri działa przede wszystkim w środowisku wirtualnym. Drukowanych jest jedynie 30 egzemplarzy publikacji, z czego 17 przekazywanych jest państwowym bibliotekom, pozostałe zaś otrzymuje autor. Publikacje zamieszczone są na wolnych licencjach Creative Commons-Uznanie Autorstwa i dostępne do pobrania na stronie Liberi Libri lub platformie Google Books.
Oryginalność Liberi Libri polega przede wszystkim na ofercie publikacji w formie całych książek, w odróżnieniu od wielu wydawnictw open access, udostępniających krótsze artykuły.
„Nowe treści są zwykle publikowane w artykułach, dostępnych online za pośrednictwem uczelni, podczas gdy książki, zawierające również nowe treści, ale ujęte nieco szerzej, są znacznie trudniej dostępne”, odpowiada Dominika Karaś, członkini Redakcji wydawnictwa. „Rodzi to paradoksy polegające np. na tym, że częściej są cytowane słabsze artykuły autorów zagranicznych (obecne w bazach danych) niż czasem lepsze książki autorów z tego samego miasta, a nawet czasem – z tego samego ośrodka naukowego. Licencje Creative Commons dały narzędzie do zaproponowania zmiany tego obiegu.”, tłumaczy Dominika Karaś.
Specyfika publikacji naukowych, w przeciwieństwie do innych rodzajów publikacji (np. beletrystycznych), polega na tym, że są one adresowane do na tyle wąskiego grona osób, że niezwykle rzadko sprzedaż egzemplarzy takich publikacji przynosi jakiekolwiek dochody ich autorom. Naukowcy czerpią korzyści przede wszystkim z tego, że owoce ich pracy są rozpoznawane w środowisku naukowym i cytowane. Dlatego koszty publikacji ponosi zazwyczaj autor (bądź instytucja sponsorująca jego badania). W tradycyjnym obiegu koszty te są wysokie, obejmują bowiem dystrybucję papierowych egzemplarzy do księgarń.
W internetowym modelu open access, przyjętym przez wydawnictwo Liberi Libri, koszty dystrybucji odpadają, ponieważ publikacja dostępna jest w formie elektronicznej. Dotarcie czytelników do tekstu zapewnia natomiast bezpłatny dostęp, możliwość dalszego przetwarzania, ważna z punktu widzenia innych naukowców i wydawnictw, a także obecność publikacji w bibliotekach.
Niekiedy jednak autorzy, nieufni wobec idei otwartego dostępu, mogą mieć wątpliwości, czy warto publikować wyniki swojej pracy w internecie na wolnych licencjach.
Jak jednak wyjaśnia Dominika Karaś, „autorów skutecznie przekonują przykłady książek publikowanych w Liberi Libri, do których między innymi należy książka prof. Matczak czy książka prof. Cieciucha, która znalazła się wśród finałowej trójki najlepszych psychologicznych książek naukowych w 2013 r., jako książka nominowana do Nagrody Teofrasta”.
Rzetelność publikacji w Liberi Libri jest zapewniona poprzez system recenzji: każda książka publikowana jest wraz z dwiema imiennymi recenzjami innych naukowców (w stopniu co najmniej doktora habilitowanego), których wskazuje autor. Książka wydana w Liberi Libri posiada także numer ISBN nadany przez Bibliotekę Narodową (nie różni się pod tym względem od publikacji wydanych w tradycyjnym obiegu), a jeśli jest to monografia, to zgodnie z regulacją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, autor otrzymuje za nią 20 punktów.
tekst: Filip Rak