Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewidziała dozwolony użytek edukacyjny (DUE) – czyli określone sytuacje, w których można korzystać z utworów bez zgody autora czy posiadacza praw autorskich. Na DUE można się powoływać spełniając łącznie dwa warunki:
- tylko w ramach nauczania w instytucjach oświatowych (jak szkoły, uczelnie czy przedszkola),
- na potrzeby zilustrowania danego tematu w celach dydaktycznych.
W jaki sposób można korzystać z zasobów edukacyjnych?
- można korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu;
- można zwielokrotniać (tzn. rozsyłać, drukować, kserować) rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów.
W obu powyższych przypadkach w edukacji online korzystanie jest dozwolone wyłącznie dla wcześniej zidentyfikowanych osób uczących się, nauczających lub prowadzących badania naukowe. Czyli w przypadku edukacji zdalnej dla uczniów danej instytucji oświatowej, którzy korzystają z narzędzi technologicznych wymagających logowania bądź innego rodzaju weryfikacji tożsamości.
PRZYKŁADY
TAK Można na lekcji oglądać film z uczniami, jeśli udostępni się go z własnego pulpitu, oczywiście tylko swoim uczniom (czyli nie na otwartej grupie na Facebooku, a na przykład przez Zooma, gdzie zaproszenie zostało rozesłane tylko do uczniów) – bo korzystamy z utworu, ale go nie kopiujemy.
NIE Tego samego filmu nie można rozesłać w całości – ale można wysłać fragment, czy też wiersz (drobny utwór), albo skan części podręcznika – oczywiście tylko do swoich uczniów – na przykład mailem. Zawsze też może wysłać link do danego materiału edukacyjnego, również do utworu w całości.
TAK Nauczyciel może czytać na lekcjach zdalnych powieść swoim uczniom, nawet w całości.
NIE Tej samej powieści nauczyciel nie może rozesłać w całości, ale może rozesłać we fragmentach (np. wybrane rozdziały potrzebne do przeprowadzenia zajęć). Może też korzystać z fragmentów powieści w ramach prezentacji, którą rozsyła swoim uczniom.
Korzystając z utworów w ramach dozwolonego użytku edukacyjnego należy pamiętać, aby zawsze podać imię i nazwisko twórcy oraz źródło danego utworu. Ustawa nie określa, w jaki sposób to zrobić – należy więc dostosować formę do konkretnego narzędzia, można te dane podać np. w treści maila.
Prawo autorskie w żaden sposób nie definiuje, co należy rozumieć przez “drobne utwory” – nie istnieją w tym zakresie żadne ograniczenia co do objętości – należy do tego podchodzić zdroworozsądkowo.
Warto też podkreślić, że na zakres dozwolonego użytku edukacyjnego nie wpływają w żaden sposób noty prawnoautorskie, które można znaleźć w niektórych podręcznikach, np.: „Niniejsza publikacja podlega ochronie przewidzianej w przepisach Ustawy z dnia 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Każdy przypadek kopiowania lub zwielokrotnianie fragmentu lub całości publikacji stanowi niedozwolone naruszenia praw twórcy lub wydawcy, o ile nie odbywa się zgodnie z przepisami wyżej wymienionej ustawy” – fragmenty takiego podręcznika mogą być wykorzystywane w ramach dozwolonego użytku edukacyjnego.
Podstawa prawna: Artykuły 27 i 35 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
