Otwarta kultura – korzyści bez ograniczeń
Tak w skrócie można podsumować zebrane przez Effie Kapsalis studia przypadków instytucji kultury i dziedzictwa publikujących w sieci. Nie jest to tytuł na wyrost, zwłaszcza gdy porówna się wyniki oglądalności zbiorów z kolekcji muzeów dostępne na ich stronie i w serwisach Flickr oraz Wikimedia Commons. To jednak nie jedyny argument. Z niedawnych badań Fundacji Andrew W. Mellon 11 amerykańskich muzeów wynika, że te które nadal utrzymują ograniczenia prawne dla swoich kolekcji i tworzonych zasobów nie zanotowały wzrostu ich oglądalności i ponownego wykorzystania niezależnie od ponoszonych wydatków.
Potwierdzają to wywiady i obserwacje przeprowadzone przez Kapsalis w wybranych muzeach. Te które postanowiły nie ograniczać prawnie digitalizowanych przez siebie zasobów z domeny publicznej, zaczęły stosować licencje Creative Commons dla swoich materiałów edukacyjnych, metadanych czy nowych zasobów takich jak obiekty 3D, kroje czcionek itp. zanotowały bardzo bezpośrednie korzyści (oglądalność, pobrania, możliwość lepszej organizacji pracy, więcej informacji o zainteresowaniach odbiorców) oraz tak trudne do zmierzenia, ale odczuwalne, jak w przypadku muzeum designu Cooper Hewitt. Nowojorskie muzeum w kilka lat wybiło się na pozycję lidera w swojej dziedzinie dzięki aktywnej i otwartej obecności w sieci.
Wróćmy na chwilę do oglądalności i danych: w przypadku zasobów Smithsonian, amerykańskiego rozbudowanego muzeum narodowego, zasoby które trafiły na Flickr Commons zostały obejrzane ok 10 000 razy, a po przeniesieniu ich do Wikipedii średnio 100 000 razy, podczas gdy na stronie instytucji od 2008 roku nie osiągnęły nawet kilku tysięcy. Ważną rolę ogrywa w tym procesie nie tylko wybór platform, ale również oznaczenia jasno informujące o domenie publicznej i braku ograniczeń praw autorskich majątkowych. Takie proste oznaczenie wybierane przez instytucje publikujące we Flickr Commons pozwala wikipedystom i innym poszukiwaczom samodzielnie i bezpiecznie wybierać materiały do ich dalszego wykorzystania.
Ilustracja: Archives of American Art – Employment and Activities poster for the WPA’s Federal Art Project (domena publiczna), źródło: Archives of American Art, Wikimedia Commons.
