Kultura na serwery

Mona Lisa with Moustache

Mona Lisa with Moustache, źródło: Wikimedia Commons domena publiczna

Chyba każdy z nas chociaż raz korzystaÅ‚ z serwisu jakdojade.pl. To wygodne narzÄ™dzie, które pomoże zaplanować podróż Å›rodkami transportu miejskiego korzystajÄ…c z rozkÅ‚adów jazdy udostÄ™pnionych przez ZTM. Te rozkÅ‚ady to nic innego niż informacja publiczna, którÄ… ZTM, jako instytucja publiczna, ma obowiÄ…zek udostÄ™pniać. DostÄ™p to jednak nie to samo co możliwość dalszego wykorzystania i przetwarzania tak udostÄ™pnionych danych. Ponowne wykorzystanie (re-use) pozwala na Å‚Ä…czenie i przetwarzanie informacji przy tworzeniu nowych produktów i usÅ‚ug. Podobnie jak rozkÅ‚ady jazdy staÅ‚y siÄ™ surowcem dla stworzenia przydatnej aplikacji, tak w ogromnych zasobach zdigitalizowanych przez instytucje kultury drzemie potencjaÅ‚ do wykorzystania.  DostrzegÅ‚a to Unia Europejska. Znowelizowana dyrektywa o ponownym wykorzystywaniu informacji publicznej okreÅ›la możliwoÅ›ci użycia cyfrowego dziedzictwa kultury w sektorach takich jak edukacja czy turystyka. Dyrektywa wprowadza uwspólnione wytyczne dla instytucji kultury, których procedury udostÄ™pniania zasobów nie byÅ‚y dotÄ…d regulowane na poziomie unijnym. Wytyczne dotyczą miÄ™dzy innymi terminów i zasad pobierania opÅ‚at za udostÄ™pniane dane.

Aby wytyczne zawarte w dyrektywie zaczęły obowiÄ…zywać, muszÄ… zostać wdrożone do prawa polskiego. Termin upÅ‚ywa w lipcu przyszÅ‚ego roku, w zwiÄ…zku z czym Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ogÅ‚osiÅ‚o konsultacje dotyczÄ…ce projektu zaÅ‚ożeÅ„ nowej ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji publicznej. Ustawa obejmie znajdujÄ…ce siÄ™ w domenie publicznej zasoby bibliotek, muzeów i archiwów, oraz te, które zostaÅ‚y stworzone w ramach obowiÄ…zków sÅ‚użbowych przez pracowników tych instytucji. Nowe regulacje budzÄ… obawy zwiÄ…zane z koniecznoÅ›ciÄ… masowej digitalizacji instytucjonalnych zbiorów. Taka sytuacja jednak nam nie grozi, gdyż obowiÄ…zek udostÄ™pniania bÄ™dzie dotyczyÅ‚ jedynie już zdigitalizowanych zasobów.

Aby przybliżyć pracownikom instytucji kultury zmiany, które wprowadza dyrektywa, opublikowaliÅ›my do nich krótki przewodnik. W ramach konsultacji zgÅ‚osiliÅ›my dwa stanowiska, w tym jedno w ramach Koalicji na Rzecz Otwartego RzÄ…dujedno z dodatkowymi uwagami Centrum. Do najważniejszych z naszych postulatów należą:
 

  • rozszerzenie zakresu podmiotów objÄ™tych ustawÄ… na wszystkie instytucje majÄ…ce zbiory w dużym stopniu należące do domeny publicznej
  • rozszerzenie obowiÄ…zku udostÄ™pniania zasobów również na takie, do których instytucje nabyÅ‚y prawa i udostÄ™pnianie ich na otwartej licencji (najlepiej na licencji Creative Commons)
  • udostÄ™pnianie zasobów tak, aby każdy mógÅ‚ z nich swobodnie korzystać, tj. bez opÅ‚at i speÅ‚nienia innych dodatkowych warunków
  • precyzyjne okreÅ›lenie czym jest domena publiczna i co do niej należy, a także jednoznaczna interpretacja przepisów w odniesieniu do digitalizowanych zbiorów
  • stworzenie jednego, przyjaznego dla użytkowników portalu, z którego możliwe bÄ™dzie uzyskanie dostÄ™pu do materiałów digitalizowanych przez różne instytucje kultury.

 

Losy ustawy jeszcze nie sÄ… przesÄ…dzone, jednak jeÅ›li zależy nam na tym, aby przepisy zostaÅ‚y wdrożone w sposób przyjazny zarówno użytkownikom jak i instytucjom. Aby to siÄ™ udaÅ‚o, konieczna jest jak najszersza współpraca z tymi ostatnimi. Dlatego w razie pytaÅ„, postulatów, rekomendacji i innych zagadnieÅ„ zwiÄ…zanych z projektem ustawy zachÄ™camy wszystkich pracowników bibliotek, muzeów, archiwów i innych instytucji kultury do bezpoÅ›redniego kontaktu z nami pod adresem: kontakt@centrumcyfrowe.pl.