Kultura na serwery
Mona Lisa with Moustache, źródło: Wikimedia Commons domena publiczna
Chyba każdy z nas chociaż raz korzystał z serwisu jakdojade.pl. To wygodne narzędzie, które pomoże zaplanować podróż środkami transportu miejskiego korzystając z rozkładów jazdy udostępnionych przez ZTM. Te rozkłady to nic innego niż informacja publiczna, którą ZTM, jako instytucja publiczna, ma obowiązek udostępniać. Dostęp to jednak nie to samo co możliwość dalszego wykorzystania i przetwarzania tak udostępnionych danych. Ponowne wykorzystanie (re-use) pozwala na łączenie i przetwarzanie informacji przy tworzeniu nowych produktów i usług. Podobnie jak rozkłady jazdy stały się surowcem dla stworzenia przydatnej aplikacji, tak w ogromnych zasobach zdigitalizowanych przez instytucje kultury drzemie potencjał do wykorzystania.  Dostrzegła to Unia Europejska. Znowelizowana dyrektywa o ponownym wykorzystywaniu informacji publicznej określa możliwości użycia cyfrowego dziedzictwa kultury w sektorach takich jak edukacja czy turystyka. Dyrektywa wprowadza uwspólnione wytyczne dla instytucji kultury, których procedury udostępniania zasobów nie były dotąd regulowane na poziomie unijnym. Wytyczne dotyczą między innymi terminów i zasad pobierania opłat za udostępniane dane.
Aby wytyczne zawarte w dyrektywie zaczęły obowiązywać, muszą zostać wdrożone do prawa polskiego. Termin upływa w lipcu przyszłego roku, w związku z czym Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ogłosiło konsultacje dotyczące projektu założeń nowej ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji publicznej. Ustawa obejmie znajdujące się w domenie publicznej zasoby bibliotek, muzeów i archiwów, oraz te, które zostały stworzone w ramach obowiązków służbowych przez pracowników tych instytucji. Nowe regulacje budzą obawy związane z koniecznością masowej digitalizacji instytucjonalnych zbiorów. Taka sytuacja jednak nam nie grozi, gdyż obowiązek udostępniania będzie dotyczył jedynie już zdigitalizowanych zasobów.
- rozszerzenie zakresu podmiotów objętych ustawą na wszystkie instytucje mające zbiory w dużym stopniu należące do domeny publicznej
- rozszerzenie obowiązku udostępniania zasobów również na takie, do których instytucje nabyły prawa i udostępnianie ich na otwartej licencji (najlepiej na licencji Creative Commons)
- udostępnianie zasobów tak, aby każdy mógł z nich swobodnie korzystać, tj. bez opłat i spełnienia innych dodatkowych warunków
- precyzyjne określenie czym jest domena publiczna i co do niej należy, a także jednoznaczna interpretacja przepisów w odniesieniu do digitalizowanych zbiorów
- stworzenie jednego, przyjaznego dla użytkowników portalu, z którego możliwe będzie uzyskanie dostępu do materiałów digitalizowanych przez różne instytucje kultury.
Losy ustawy jeszcze nie są przesądzone, jednak jeśli zależy nam na tym, aby przepisy zostały wdrożone w sposób przyjazny zarówno użytkownikom jak i instytucjom. Aby to się udało, konieczna jest jak najszersza współpraca z tymi ostatnimi. Dlatego w razie pytań, postulatów, rekomendacji i innych zagadnień związanych z projektem ustawy zachęcamy wszystkich pracowników bibliotek, muzeów, archiwów i innych instytucji kultury do bezpośredniego kontaktu z nami pod adresem: kontakt@centrumcyfrowe.pl.