MKiDN ogłasza Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa i zakup praw do utworów literackich

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosił na początku roku rozpoczęcie realizacji Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa, z imponującym budżetem miliarda złotych (w ciągu sześciu lat). Powstający od kilku lat program jest ważny z kilku powodów – m.in. dlatego że realizuje postanowienia Paktu dla Kultury, oraz symbolicznie podkreśla znaczenie czytania jako praktyki.
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa otwartość
Nas w Programie (PDF z założeniami programu) cieszy szczególnie jeden punkt: Zakup praw do utworów literackich. Działanie to zakłada przeznaczenie środków na zakup praw do kluczowych dzieł literatury, tak by następnie móc je publicznie udostępnić (Zgodnie z par.12 pkt. 2 Paktu dla Kultury: „Corocznie będą planowane środki na zakup praw do dzieł o szczególnym znaczeniu dla kultury i edukacji oraz ich umieszczania w domenie publicznej”). To nowatorskie działanie, które równocześnie realizuje postulat „zapewnienia dostępu do legalnych książek w Internecie” (co podkreśla Ministerstwo) oraz postulat powiększania zasobów wolnej kultury. Działanie pozwoliło też na wypracowanie kompromisu między środowiskami, które zdawały się mieć – jak wynikało z debaty o otwartości zasobów publicznych – skrajnie odmienne poglądy na dostępność zasobów kultury w Sieci.
Założenia tego działania zostały wypracowane podczas cyklu spotkań w Instytucie Książki, zorganizowanych wspólnie przez dyrektora Instytutu Grzegorza Gaudena oraz Alka Tarkowskiego, reprezentującego Centrum Cyfrowe i Koalicję Otwartej Edukacji (KOED). Są one wynikiem kompromisu wypracowanego w grupie obejmujących twórców i przedstawicieli środowisk literackich, wydawców, prawników i działaczy na rzecz otwartości edukacji i kultury. Projekt realizacji programu nie przesądza formy prawnej zakupu praw, pozostawiając trzy możliwości: udostępnienie na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa, udostępnienie na Otwartej Licencji Edukacyjnej lub udostępnienie na licencji indywidualnie negocjowanej z posiadaczem praw. Na program zostanie przeznaczone w roku 2014 dwa miliony złotych – suma wystarczająca, by zademonstrować użyteczność programu i zapewnić dostęp do szeregu dzieł.
Jednak osiągnięty kompromis oznacza, że przy wyborze „węższych” licencji nie będzie do końca realizowany postulat umieszczenia dzieł w domenie publicznej (ani zgodności z definicjami otwartości oraz wolnych dóbr kultury). Będziemy więc przyglądać się z uwagą programowi i mamy nadzieję, że uda się jak największą część utworów udostępnić na wolnej licencji. Niemniej program zakupu praw do utworów, w celu publicznego ich udostępnienia, jest przede wszystkim rozwiązaniem zapewniającym otwartość zasobów kultury dzięki publicznemu finansowaniu – który przy tym umożliwia kompromis między stronami, które wcześniej radykalnie różniły się w poglądach odnośnie otwartości zasobów kultury. Kluczowymi czynnikami są: odpowiedni poziom dodatkowego wynagrodzenia dla posiadaczy praw, w zamian za ich zgodę na szersze udostępnianie ich twórczości; oraz stworzenie elastycznego modelu licencyjnego.
Pozostaje nam przekonać się, na ile taki program jest atrakcyjny dla posiadaczy praw do ważnych dzieł literatury – mamy nadzieję, że wpisanie tego działania w Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa nada jemu odpowiedniej rangi oraz zachęci twórców i innych posiadaczy praw do wspierania literatury jako dobra wspólnego.

Autor

Data

07 sty 2014

Powiązane obszary

Powiązane projekty

Tagi

Brak tagów

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Komentarz zostanie dodany po zatwierdzeniu przez administratora