Nasze stanowisko ws. nowelizacji dyrektywy o reuse

Pod koniec kwietnia Komisja Europejska pozytywnie zaskoczyÅ‚a nas publikujÄ…c nowÄ… propozycjÄ™ dyrektywy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego wraz z zaleceniami w sprawie dostÄ™pu do informacji naukowych i ich ochrony. Oba te dokumenty stanowiÄ… część pakietu Å›rodków prawnych majÄ…cych na celu wspieranie otwartoÅ›ci danych w UE.

W naszej ocenie wciąż jednak daleko jest to realizacji celów wyznaczonych w Dyrektywie. W szczególnoÅ›ci wciąż wystÄ™pujÄ… znaczne różnice w przepisach i praktykach dotyczÄ…cych wykorzystania informacji sektora publicznego w różnych krajach UE. Uważamy, że należy w wiÄ™kszym stopniu rozważyć dalszÄ… harmonizacjÄ™ krajowych systemów dostÄ™pu miÄ™dzy paÅ„stwami czÅ‚onkowskimi oraz dalsze dostosowanie instrumentów prawnych UE w celu lepszego speÅ‚nienia celów Dyrektywy. Niestety propozycja nowelizacji dyrektywy nie jest pod tym wzglÄ™dem wystarczajÄ…ca. Poniżej znajdujÄ… siÄ™ nasze uwagi dotyczÄ…ce projektu dyrektywy, które zgÅ‚osiliÅ›my w odpowiedzi na konsultacje projektu dyrektywy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego ogÅ‚oszone przez Ministerstwo Cyfryzacji.

Ograniczenie ponownego wykorzystywania ze wzglÄ™du na przysÅ‚ugiwanie praw wÅ‚asnoÅ›ci intelektualnej podmiotom trzecim
NajwiÄ™kszym rozczarowaniem jest dla nas brak zmian w kwestii ograniczenia ponownego wykorzystywania zasobów bÄ™dÄ…cych w posiadaniu instytucji kultury ze wzglÄ™du na przysÅ‚ugiwanie praw wÅ‚asnoÅ›ci intelektualnej podmiotom trzecim. Jak wyjaÅ›nialiÅ›my w naszych uwagach dotyczÄ…cych Projektu zaÅ‚ożeÅ„ projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego z dnia 7 listopada 2014 roku: 

W praktyce stosowania regulacji dotyczÄ…cych ponownego wykorzystania informacji zachodzić mogÄ… 3 rodzaje sytuacji: (1) zasoby sÄ… przedmiotem ochrony prawami autorskimi przysÅ‚ugujÄ…cymi osobom trzecim (2) zasoby sÄ… przedmiotem ochrony praw autorskich przysÅ‚ugujÄ…cych podmiotom zobowiÄ…zanym oraz (3) zasoby nie korzystajÄ… z ochrony w danym przypadku (niezależnie od przyczyn takiego stanu rzeczy, np. nie stanowiÄ… utworu, nigdy nie korzystaÅ‚y z ochrony, wygasÅ‚ czas ochrony, etc.). W ocenie Centrum Cyfrowego nie ulega żadnej wÄ…tpliwoÅ›ci, że tylko sytuacja opisana w punkcie (1) stanowić może podstawÄ™ do odmowy udostÄ™pnienie informacji, natomiast w sytuacji wskazanej w punkcie (2) i (3) prawa wÅ‚asnoÅ›ci intelektualnej nie stanowiÄ… podstawy odmowy. W sytuacji wskazanej w punkcie (2) zastosowanie bÄ™dzie miaÅ‚ przepis art. 3 (2) skonsolidowanego tekstu Dyrektywy, natomiast w sytuacji opisanej w punkcie (3) udostÄ™pnienie bÄ™dzie zależne wyłącznie od dostÄ™pnoÅ›ci danego zasobu (zasada ogólna wyrażona w przepisie art. 3 (1) skonsolidowanego tekstu Dyrektywy).

Niestety w polskiej ustawie o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego niesÅ‚usznie przyjÄ™to (w oparciu o Motyw 9 nowelizacji Dyrektywy 2013), że zasoby o których mowa w punkcie 2 nie podlegajÄ… przepisom o ponownym wykorzystywaniu. W naszej ocenie tworzy to nieuzasadnione ograniczenia ponownego wykorzystywania wielu cennych zasobów takich jak metadane opisowe, opisy bibliograficzne czy dane katalogowe.

Natomiast na poziomie europejskim taka sytuacja prowadzi do braku harmonizacji zakresu zasobów dziedzictwa kultury, które podlegajÄ… ponownemu wykorzystywaniu oraz nie sprzyja włączaniu polskich zasobów dziedzictwa kultury w miÄ™dzynarodowych projektach – aplikacjach, usÅ‚ugach. KwestiÄ™ problemu interpretacji motywu 9 Dyrektywy poruszono także podczas spotkania z przedstawicielami krajów czÅ‚onkowskich w ramach ‘PSI Group’, które miaÅ‚o miejsce 10 wrzeÅ›nia 2014 roku. W konsultowanej nowelizacji Dyrektywy Motyw 9 Dyrektywy 2013 zostaÅ‚ powtórzony w Motywie 49 Dyrektywy bez wiÄ™kszych zmian.

U​możliwienie ponownego wykorzystywania udostÄ™pnionych elektronicznie danych naukowych bÄ™dÄ…cych w posiadaniu instytucji naukowo-badawczych

W peÅ‚ni popieramy uwzglÄ™dnienie umożliwienia ponownego wykorzystywania danych naukowych bÄ™dÄ…cych w posiadaniu instytucji naukowo-badawczych. JednoczeÅ›nie w naszej ocenie dane naukowe finansowane ze Å›rodków publicznych powinny być udostÄ™pniane na otwartych licencjach (takich jak Creative Commons Uznanie Autorstwa CC BY), a nawet umieszczane w Å›wiatowej domenie publicznej za pomocÄ… narzÄ™dzia takiego jak Public Domain Dedication CC0. MajÄ…c na uwadze wymogi wynikajÄ…ce z otwartego upowszechniania wyników badaÅ„ w Internecie oraz pilotaż zwiÄ…zany z upowszechnianiem surowych danych badawczych w ramach Programu Horyzont 2020 jest w naszej ocenie szczególnie istotne, aby te dwa reżimy uzupeÅ‚niaÅ‚y siÄ™ wzajemnie.

Otwarte licencje jako standard udostępniania informacji sektora publicznego

Motywy Dyrektywy 2013 oraz wytyczne Komisji Europejskiej z 2014 r. dotyczÄ…ce zalecanych standardowych licencji, zestawów danych i pobierania opÅ‚at za ponowne wykorzystanie dokumentów kÅ‚adÄ… duży nacisk na stosowanie standardowych licencji otwartych. Dotyczy to w szczególnoÅ›ci dokumentów, które sÄ… nadal chronione prawami wÅ‚asnoÅ›ci intelektualnej, ale prawa te zostaÅ‚y przeniesione na instytucje zajmujÄ…ce siÄ™ dziedzictwem kultury. Niestety w nowelizacji Dyrektywy nie uwzglÄ™dniono bezpoÅ›redniego wymogu stosowania standardowych, otwartych licencji. W naszej ocenie w nowelizacji Dyrektywy Komisja powinna włączyć rekomendacje z 2014 roku do tekstu znowelizowanej Dyrektywy.

Pełna treść stanowiska (PFD)