Nasze uwagi do Krajowego Programu Ochrony Zabytków
Wczoraj zakończyły się konsultacje projektu Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami 2013–2016. Dzięki doświadczeniom zbieranym podczas realizacji projektu Otwarte Zabytki mogliśmy zaproponować kilka rozwiązań, które naszym zdaniem są bardzo istotne dla efektywności Programu.
Zgłoszone uwagi:
– Dane (zarówno lokalizacyjne, jak i sam rejestr zabytków) powinny być publikowane nie tylko w wolnym dostÄ™pie, ale także w sposób i w formatach umożliwiajÄ…cy ich maszynowe przetwarzanie i ponowne wykorzystanie (np. do tworzenia lokalnych serwisów o zabytkach), bez koniecznoÅ›ci zwracania siÄ™ do wÅ‚aÅ›ciwych organów z proÅ›bÄ… o ich udostÄ™pnienie. W tym zakresie instytucje udostÄ™pniajÄ…ce dane lokalizacyjne o zabytkach powinny stosować siÄ™ do zaleceÅ„ zapisanych w DÅ‚ugookresowej i Åšredniookresowej Strategii Rozwoju Kraju, oraz strategii Sprawne PaÅ„stwo 2020.
– Konieczne jest wdrożenie systemu konsultacji online ze Å›rodowiskami lokalnymi i organizacjami pozarzÄ…dowymi, a także procedury zgÅ‚aszania przez obywateli i organizacje spoÅ‚eczne obiektów, które powinny zostać objÄ™te ochronÄ…. Szczególnie istotne jest zbieranie informacji o obiektach, których substancja zabytkowa jest zagrożona (np. na skutek braku opieki lub niewÅ‚aÅ›ciwego dziaÅ‚ania wÅ‚aÅ›cicieli). Taka praktyka nie tylko realizuje standardy partycypacji obywateli – w tym przypadku w zakresie ochrony zabytków – ale ma też praktyczny wymiar: obywatele i instytucje spoÅ‚eczne oraz spoÅ‚ecznoÅ›ci żyjÄ…ce w otoczeniu zabytków mogÄ… pomóc zbierać informacje, redukujÄ…c koszty instytucji publicznych lub pozwalajÄ…c dotrzeć do informacji tym instytucjom niedostÄ™pnym.
Uważamy, że realizowanie projektów zapewniających współpracę między organami ochrony zabytków i społecznościami powinny być kluczowym elementem strategii – pozwalającym realizować w tym obszarze ogólne założenia wynikające ze Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego. Działania takie powinny dotyczyć organizacji pozarządowych jako kluczowych aktorów w rzeczonych społecznościach, należy też szukać rozwiązań pozwalających współpracować z grupami nieformalnymi i jednostkami zainteresowanymi kwestią ochrony zabytków.
– Wszelkie digitalizowane i publikowane w internecie informacje o zabytkach i ich cyfrowe wizerunki powinny być udostÄ™pniane na wolnych licencjach, co umożliwi ich Å‚atwe, ponowne wykorzystanie np. w celach edukacyjnych. W przypadku informacji stanowiÄ…cych materiaÅ‚y urzÄ™dowe, powinny być one udostÄ™pniane w internecie bez dodatkowych warunków licencyjnych (jako treÅ›ci nieobjÄ™te prawami autorskimi), z wykorzystaniem Biuletynów Informacji Publicznej.
– Zasób dziedzictwa należy promować m.in. poprzez udostÄ™pnianie jak najbardziej kompletnego i aktualnego rejestru zabytków. Uważamy też, że należy podjąć dziaÅ‚ania – np. w ramach realizowanych programów digitalizacyjnych – majÄ…cych na celu upublicznienie cyfrowych kopii dokumentów i publikacji zwiÄ…zanych z zabytkami, bÄ™dÄ…cych w rÄ™kach organów ochrony zabytków. Centrum Cyfrowe realizuje obecnie pionierski projekt tego rodzaju, we współpracy z WUOZ w Opolu.