Nasze uwagi w sprawie mechanizmów licencjonowania treści
Podczas ostatniego, listopadowego spotkania w ramach VI Forum Prawa Autorskiego dyskutowano o bardzo ważnej z perspektywy naszych działań kwestii – mechanizmach licencjonowania treści chronionych przez prawo autorskie i prawa pokrewne. Rozmowy skupione były na potrzebie ewentualnych zmian w istniejących regulacjach dotyczących umów prawnoautorskich. Nasze uwagi w tym temacie dotyczą przed wszystkim problematyki otwartych licencji, takich jak Creative Commons. Ich skuteczność na gruncie prawa polskiego od wielu lat wywołuje wątpliwości. Naszym zdaniem konieczne jest w związku z tym dostosowanie przepisów polskiej ustawy o prawie autorskim, tak aby zapewniały pewność stosowania wolnych licencji i poszanowanie woli tych, którzy decydują się na dzielenie swoją twórczością w sposób otwarty.
Najwięcej kontrowersji wzbudza propozycja wprowadzenie możliwości zrzekania się autorskich praw osobistych. Taką możliwość przewiduje mechanizm CC0 Public Domain Dedication. Rozumiemy, że postulat może być kontrowersyjny z punktu widzenia indywidualnych twórców oraz tworzonych przez nich unikatowych dzieł, których integralność pragną zachować. Jednak – w przypadku mniej zindywidualizowanych treści, wytwarzanych w projektach finansowanych publicznie, jak na przykład opinii, analiz lub baz danych– argument ten traci na znaczeniu. Nie widzimy przeszkód aby rezultaty takich działań mogły być w pełni przekazywane do domeny publicznej, z wykorzystaniem mechanizmu licencji CC0. Tym samym należałoby wprowadzić do polskiej ustawy możliwość zrzekania się praw, choćby w zakresie ograniczonym celem publicznym.
Kolejne zmiany wymagane dla wzmocnienia skuteczności wolnych licencji na gruncie polskiego prawa, o których wprowadzenie od kilku lat bezskutecznie apelujemy, to zniesienie wymogu wyliczania w umowie pół eksploatacji, umożliwienie kontraktowania także w odniesieniu do przyszłych pól eksploatacji, możliwość udzielenia nieodwołalnej licencji, możliwość zrzeczenia się wynagrodzeń niezbywalnych oraz wyłączenie obowiązku pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania.
O ile odnosimy proponowane zmiany głównie do otwartych licencji, to nie widzimy przeszkód aby dotyczyły wszelkich licencji. Powyższe postulaty zmierzają bowiem do poszerzenia swobody twórcy w zakresie dysponowania twórczością.