Nieużytki? O tym, co pomaga, a co przeszkadza re-use’owi.
W piÄ…tkowej Gazecie Wyborczej ukazaÅ‚ siÄ™ tekst na temat Polony, który roztaczaÅ‚ przed czytelnikami – zupeÅ‚nie z resztÄ… sÅ‚usznie – wizjÄ™ nieprzebranego bogactwa, jakie znaleźć można w cyfrowym archiwum Biblioteki Narodowej. Cieszy nas to bardzo, ponieważ mamy równie dobre i peÅ‚ne entuzjazmu nastawienie do wszystkiego, co pokazuje (i komentuje) Polona.
JednoczeÅ›nie, w artykule zabraÅ‚o informacji na temat możliwoÅ›ci ponownego wykorzystywania (re-use) zasobów z tej pasjonujÄ…cej kolekcji, bez którego nasz entuzjazm jest co najmniej niepeÅ‚ny. Bo to, że Polona pokazuje nam prawdziwe rarytasy – to jedno, a to, że z części z nich możemy z nich korzystać dla wÅ‚asnych potrzeb i w sposób, jaki nam wÅ‚asna kreatywność (lub pragmatyczność) dyktuje – to drugie. I wÅ‚aÅ›nie to drugie sprawia, że to pierwsze jest jeszcze bardziej ekscytujÄ…ce.
Dodatkowym powodem, dla którego warto o tym mówić głośno i szeroko jest to, że wciąż niewiele osób wie, że takie możliwości istotnie są w ich zasięgu. Jest to jeden z czynników odpowiedzialnych za wciąż niewielką skalę wykorzystania zdigitalizowanych zasobów dziedzictwa udostępnionych na wolnych licencjach lub znajdujących się w Domenie Publicznej.
OczywiÅ›cie, jeÅ›li chodzi o bariery dla re-use’u, nie sama niewiedza jest wszystkiemu winna – powodów jest wiÄ™cej. Sporo miejsca na ich analizÄ™  poÅ›wiÄ™ciÅ‚a kiedyÅ› na swoim blogu Melissa Terras, dyrektorka UCL Centre for Digital Humanities. WÅ›ród najważniejszych czynników stajÄ…cych na drodze swobodnemu przetwarzaniu cyfrowych zasobów kultury, wymieniÅ‚a ona:
– brak przejrzystych oznaczeÅ„ statusu prawnego zasobów,
– niewystarczajÄ…co dobrÄ… jakość udostÄ™pnianych zasobów (aby naprawdÄ™ móc zrobić z nich użytek, przydaÅ‚oby siÄ™ przynajmniej 300 dpi),
– maÅ‚o przyjazne użytkownikom interfejsy,
– trudnoÅ›ci z przeszukiwaniem masy zdigitalizowanych zasobów.
W swoich rekomendacjach dla instytucji, Melissa Terras podkreÅ›la też, że receptÄ… na ostatni z kÅ‚opotów może być kuratorowanie i porzÄ…dkowanie zasobów w kolekcje tematyczne, a nastÄ™pnie „wyciÄ…ganie ich na wierzch”, tak, aby odbiorcy mogli z Å‚atwoÅ›ciÄ… do nich trafić.
Wielu instytucjom przydaÅ‚aby siÄ™ lektura rekomendacji i apelu Melissy Terras, bo – choć zeszÅ‚oroczne – nie zdezaktualizowaÅ‚y siÄ™.
A Polona? Polona już to wie. Więc jeśli Wy wiecie już o Polonie, to niech nie zraża Was fakt, że nie było o tym mowy w Gazecie Wyborczej i używajcie sobie, do woli.