OtwartyÅ›ci edukacyjni czy otwarci edukatorzy? Pocztówka z konferencji OCWC oraz OER14.

Pod koniec kwietnia uczestniczyÅ‚em w dwóch ważnych konferencjach dotyczÄ…cych otwartoÅ›ci edukacji. Pierwsza to globalny kongres Open Courseware Consortium (OCWC) w Ljubljanie – konsorcjum zrzeszajÄ…cego uczelnie, które zdecydowaÅ‚y siÄ™ otwierać zasoby edukacyjne (przede wszystkim nagrania z wykÅ‚adów i materiaÅ‚y kursowe). Kilka lat temu projekt Open Courseware, zainicjowany przez MIT, byÅ‚ zupeÅ‚nie przeÅ‚omowy, i wymienialiÅ›my go jako czoÅ‚owy dowód otwartoÅ›ci. ByÅ‚em wiÄ™c ciekawy, jak to Å›rodowisko wyglÄ…da i myÅ›li o otwartoÅ›ci dzisiaj. Druga to brytyjska konferencja OER14 – doroczne wydarzenie, które tym razem odbyÅ‚o siÄ™ w Newcastle, skupiajÄ…ca przede wszystkim praktyków, przede wszystkim ze Å›rodowisk akademickich.
OCWC Global 2014
Photo: ocwconsortium, CC BY
W cieniu MOOCów
„Głównym bohaterem” obu konferencji byÅ‚a idea masowych kursowych edukacyjnych prowadzonych online – MOOCów. To najmodniejszy obecnie temat w Å›rodowiskach edukatorów akademickich. Dla osób zainteresowanych otwartoÅ›ciÄ… MOOC sÄ… kontrowersyjne, bo bardzo źle wywiÄ…zujÄ… siÄ™ z hasÅ‚a „open”, które mieÅ›ci siÄ™ w nazwie (o czym Å›wiadczÄ… próby, prezentowane w trakcie OCWC, promowania hasÅ‚a „open MOOC”) . Także na tych konferencjach rozmawiano bardzo szeroko o wpÅ‚ywie MOOCów na edukacjÄ™, niekoniecznie rozliczajÄ…c je z otwartoÅ›ci zasobów. Tu widzÄ™ ważnÄ… rolÄ™ dla dziaÅ‚aczy otwartoÅ›ciowych – wypracowanie modelu prawdziwie otwartego MOOC, tak jak to siÄ™ udaÅ‚o zrobić w ruchu Open Access dla czasopism naukowych. OczywiÅ›cie, w idealnym Å›wiecie, czoÅ‚owe uczelnie znajÄ…ce dobrze ideÄ™ Otwartego DostÄ™pu tworzyÅ‚yby od poczÄ…tku MOOCi prawdziwie otwarte. Wyzwaniem jest oczywiÅ›cie kwestia pieniÄ™dzy, uczelnie widzÄ… w MOOCach szansÄ™ na nowy model finansowania dziaÅ‚alnoÅ›ci – wracamy wiÄ™c do trudnego tematu modeli biznesowych opartych na otwartoÅ›ci.
Sprawa otwartoÅ›ci MOOCów jest ciekawa z naszej, polskiej perspektywie – nie doczekaliÅ›my siÄ™ bowiem jeszcze polskiego MOOC z prawdziwego zdarzenia; polskie uczelnie jeszcze nie podchwyciÅ‚y tego trendu. Daje to nam szansÄ™ wyciÄ…gniÄ™cia wniosków z istniejÄ…cych już kursów, oraz zagwarantowanie otwartych standardów dla MOOCów od samego poczÄ…tku.
PiÄ…ta woda po otwartoÅ›ci
Rozmycie idei otwartoÅ›ci wiąże siÄ™ bezpoÅ›rednio z MOOCami. Ale także z unijnÄ… inicjatywÄ… „Opening Up Education”, szczególnie wyraźnie obecnÄ… w Ljubljanie – do której przyjechaÅ‚a Komisarz Vassiliou. Powodem byÅ‚o ogÅ‚oszenie przez sÅ‚oweÅ„ski MEN inicjatywy „Opening Up Slovenia”, która ma w skali krajowej kopiować zaÅ‚ożenia inicjatywy unijnej. Nowy projekt przedstawiono bardzo ogólnie, zobaczymy wiÄ™c, czy równie mocno bÄ™dÄ… w nim wypuklone sprawy zwiÄ…zane z Otwartymi Zasobami Edukacyjnymi. Widać jednak też, że ta inicjatywa równoczeÅ›nie wprowadza otwartość do mainstreamu polityk edukacyjnych, jak i jÄ… rozmywa. Na obu konferencjach praktycznie nie byÅ‚o rozmów o wspólnych normach i standardach otwartoÅ›ci, które praktycy chcieliby pilnować – wygodniejsza wydaje siÄ™ dość pÅ‚ynna definicja „open”. Na szczęście istniaÅ‚ szereg wyjÄ…tków – takich jak oddolna inicjatywa szeregu dziaÅ‚aczy i instytucji szkockich, by stworzyć „Scottish Open Education Declaration”; lub krytyczna ocena, przez wielu aktywnych uczestników OER14, prezentacji przedstawicielki Pearson, starajÄ…cej siÄ™ dowieść, że wydawnictwo jest „otwarte”.
OtwartyÅ›ci edukacyjni i edukatorzy otwarci
Oba wydarzenia byÅ‚y skierowane przede wszystkim dla praktyków. OER14 przebiegaÅ‚ pod hasÅ‚em „budowania spoÅ‚ecznoÅ›ci opartych na praktykach” – ciekawej zresztÄ… idei, że kluczowe znaczenie majÄ… praktyki edukacyjne (które otwartość umożliwia, ale nie gwarantuje). Warto dobrze zrozumieć spojrzenie praktyków na otwartość – wiÄ™kszość z nich, w przeciwieÅ„stwie dla dziaÅ‚aczy otwartoÅ›ciowych, nie ma zdecydowanego przekonania do otwartoÅ›ci. Traktuje je raczej jako jedno z narzÄ™dzi w dość szerokim wachlarzu.
To spore wyzwanie z punktu widzenia wdrażania polityk otwartoÅ›ciowych w edukacji – taki byÅ‚ temat warsztatu, który poprowadziÅ‚em na OER14 (polecam moje slajdy z wprowadzajÄ…cego wystÄ…pienia, w którym prezentujÄ™ standardy różnych wdrażanych obecnie polityk OZE). Po pierwsze, wiÄ™kszość edukatorów nie interesuje siÄ™ takimi politykami – dużo bardziej interesujÄ… ich praktyki. WiÄ™c Å¼Ä™by ich przekonać, dziaÅ‚acze muszÄ… zacząć mówić „ich jÄ™zykiem” – przede wszystkim, dużo mocniej mówić o praktycznych korzyÅ›ciach, a nie tylko ogólnych wartoÅ›ciach przyÅ›wiecajÄ…cych otwartoÅ›ci. (Z tej perspektywy byÅ‚em zachwycony wystÄ…pieniami czÅ‚onków OER Research Hub z brytyjskiego Open University, prowadzÄ…cych badania nad ewaluacjÄ… skutków stosowania OZE). Po drugie, ciÄ…gle brak polityk wdrażanych na poziomie pojedynczych instytucji – te odegraÅ‚y kluczowÄ… rolÄ™ w przypadku ruchu OA i sÄ… niezbÄ™dne także dla otwartej edukacji, szczególnie na poziomie akademickim.
Prosty patent na otwartÄ… edukacjÄ™?
SÅ‚uchajÄ…c dyskusji edukatorów o otwartoÅ›ci, i porównujÄ…c jÄ… z toczÄ…cÄ… siÄ™ od lat debatÄ… bibliotekarzy i Å›rodowisk naukowych, widać że brak w ruchu na rzecz OZE klarownego modelu, który można „sprzedać”. Tak jak ruch Open Access wypracowaÅ‚ koncepcjÄ™ Zielonej i ZÅ‚otej Drogi, prowadzÄ…cych do otwartoÅ›ci publikacji naukowych. Problem po części polega ze zdefiniowaniem jakie materiaÅ‚y otwieramy – „zasoby edukacyjne” to bardzo szeroka kategoria. W przypadku szkolnictwa wyższego problemem na przykÅ‚ad jest brak w wielu wypadkach podrÄ™czników (które narzucajÄ… siÄ™ jak zasób do otwarcia). Jasny schemat, reguÅ‚y i standardy otwierania MOOCów mogÅ‚yby być dla ruchu OZE tym, czym model otwierania czasopisma jest dla ruchu OA.
Gdzie się podziały licencje?
PrzykÅ‚ady polityk otwartoÅ›ciowych sÄ… wprowadzane w coraz to nowych paÅ„stwach i regionach – w Ljubljanie inicjatywÄ™ otwartoÅ›ciowÄ… ogÅ‚osiÅ‚ rzÄ…d sÅ‚oweÅ„ski, na OER14 prezentowano prace toczone w Szkocji i Walii. Wiąże siÄ™ to z dwoma zadaniami dla ruchu otwartej edukacji. Po pierwsze, należy dbać o standardy – polityki edukacyjne maja tendencjÄ™ by rozmywać tÄ™ kwestiÄ™ – trzeba wprost zabiegać o mocne standardy, zwiÄ…zane ze stosowaniem wolnych licencji (na uczestnikach mojego warsztatu duże wrażenie zrobiÅ‚a też dbaÅ‚ość, na poziomie spisanych reguÅ‚, o dostÄ™pność treÅ›ci dla osób niepeÅ‚nosprawnych). Po drugie, należy budować Å›wiadomość edukatorów – potrzebujemy wiÄ™cej osób, dla których „otwarte” bÄ™dzie czymÅ› oczywistym, kluczowym narzÄ™dziem albo podstawowÄ… filozofiÄ… dziaÅ‚ania.
(Polecam również wpis o dwóch konferencjach w serwisie „OER policy”).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarz zostanie dodany po zatwierdzeniu przez administratora