Po co otwierać NGO? Centrum Cyfrowe na VII OFIP
Otwartość w NGO była tematem dyskusji podczas panelu, który Alek Tarkowski poprowadził podczas tegorocznego VII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych. Panelistami byli reprezentujący Fundację Aktywizacja Bartosz Mioduszewski, Maria Adamiec z Fundacji Orange oraz Ingeborga Janikowska-Lipszyc z Fundacji Batorego.

VII OFIP
Po co otwierać NGO?
Otwartość wiąże się przede wszystkim z dostępnością zasobów i możliwością ich wykorzystywania, co w organizacjach należących do trzeciego sektora wciąż nie jest powszechne. Zasoby, nawet jeśli są udostępniane, wyjątkowo rzadko wykorzystywane są w sposób aktywny, to jest przetwarzane tak, aby zyskały pewną wartość dodaną.
Choć otwartość można traktować jako jedną z fundamentalnych wartości przypisanych do trzeciego sektora, ma ona również wymiar bardzo pragmatyczny. Stosowanie zasad otwartości w organizacji ułatwia wymianę wiedzy, zwiększa zasięg jej dotarcia i stymuluje interakcje. Jednocześnie pozwala oszczędzać czas i pieniądze dzięki możliwości korzystania z cudzych, gotowych już zasobów.
Rozmowa z panelistami pokazała jak duży krok w stronę otwartości zrobiły organizacje pozarządowe na przestrzeni ostatnich lat. Mogą to potwierdzić zarówno członkowie NGO, jak i przedstawiciele organizacji wspomagających funkcjonowanie trzeciego sektora. Do takich organizacji należy Fundacja Orange, o której doświadczeniach mówiła Maria Adamiec:
W widoczny sposób mienia się nastawienie do otwartych licencji. Od fazy wątpliwości, przez etap warsztatów doszliśmy do momentu, kiedy coraz więcej organizacji chce się dzielić, widząc w otwartości formę zaangażowania społecznego.
Czy jednak stosowanie zasad otwartości powinno zależeć jedynie od samych organizacji? Stosowanie otwartych licencji i udostępnianie zasobów jest coraz częściej wymagane przez finansujących działalność NGO grantodawców. Okazuje się jednak, że wymóg stosowania zasad otwartości nadal może stanowić barierę dla części organizacji ubiegających się o środki. Mówiła o tym Ingeborga Janikowska-Lipszyc (Fundacja Batorego) :
Nie wymagamy na twardo licencji Creative Commons, żeby nie ograniczać dostÄ™pu mniejszym organizacjom niedostosowanym jeszcze w peÅ‚ni do otwartych licencji. Samym nam zajęło to dużo czasu. Chcemy dać ludziom szanse zapoznać sie z otwartymi licencjami. Mamy jednak poczucie że musi siÄ™ to zdarzyć. JednÄ… z głównych celów organizacji jest mnożenie siÄ™ wiedzy a nie jej chowanie w „tajemnych schowkach”. Nie ma sensu otwierać po raz kolejny tych samych drzwi.
Wiele organizacji pozarządowych podchodzi nieufnie do działań otwartościowych, bojąc się konkurencji ze strony innych podmiotów ubiegających się o finansowanie z tych samych źródeł. Konkursy grantowe tworzą sytuację, w której organizacje pożytku publicznego o zbliżonym profilu, które z założenia powinny współpracować i wspólnie realizawać pewne ogólne idee, konkurują o te same środki. Powstaje pytanie: co jest ważniejsze?  Ingeborga Janikowska-Lipszyc uspokaja:
Czytamy wnioski całościowo. Przeklejenie fragmentu wniosku od kogoś innego nie gwarantuje jego przejścia i dobrej oceny.
Na bardzo ważną kwestię zwrócił uwagę również Bartosz Mioduszewski. Odwołując się do doświadczeń Fundacji Aktywizacja zauważył:
Nie dziaÅ‚amy po to, żeby Å›ciÄ…gnąć pieniÄ…dze, ale aby aktywizować niepeÅ‚nosprawnych. Chcemy żeby forma naszej organizacji byÅ‚a kopiowana, bo to pozwala nam lepiej osiÄ…gać cel, którym jest aktywizacja. Nie tracimy nic na otwartoÅ›ci. Nikt nie stanie siÄ™ nami wykorzystujÄ…c naszÄ… wiedzÄ™, a my w ten sposób tworzymy markÄ™ – dodajemy wartoÅ›ci naszej dziaÅ‚alnoÅ›ci. JeÅ›li dziaÅ‚alność polega na czymÅ› innym, a my dodatkowo przekazujemy wiedzÄ™, zwiÄ™ksza to naszÄ… wartość. Rozdawanie wiedzy jest jak marketing, jak rozdawanie naszych wizytówek.
Jak pokazaÅ‚a dyskusja podczas poniedziaÅ‚kowej sesji na OFIP, otwartość jest dla organizacji pozarzÄ…dowych sprawÄ… tak istotnÄ…, jak trudnÄ…. W dyskusji o otwartoÅ›ci w trzecim sektorze dużą rolÄ™ odgrywajÄ…Â grantodawcy i organizacje wspierajÄ…ce. To oni, współpracujÄ…c z grantobiorcami, mogÄ… praktycznie wdrażać politykÄ™ otwartoÅ›ci, z jednej strony wymagajÄ…c speÅ‚niania standardów otwartoÅ›ci, a jednoczeÅ›nie dajÄ…c organizacjom niezbÄ™dne merytoryczne wsparcie  konieczne dla jej wdrażania. „PrzejÅ›cie na otwartość” nie jest zerojedynkowe. Stanowi proces, w którym organizacje czekajÄ… liczne zmiany. W dalszej perspektywie jest to jednak opÅ‚acalny wysiÅ‚ek, przy okazji którego realizowane sÄ…Â fundamentalne wartoÅ›ci leżące u podstaw trzeciego sektora.
Zapraszamy do odwiedzenia NGOteki – biblioteki publikacji organizacji pozarzÄ…dowych. Można w niej przeglÄ…dać dostÄ™pne kolekcje i prace lub dodać materiaÅ‚y swojej organizacji.
Po więcej informacji dotyczących otwartości w trzecim sektorze zapraszamy na stronę otwartengo.pl.