Publikacja: Akt w sprawie Wiedzy Cyfrowej dla Europy
Oddajemy w Wasze ręce polskojęzyczną wersję broszury „Digital Knowledge Act for Europe”, którą opracowaliśmy w ramach działań międzynarodowego Stowarzyszenia COMMUNIA.
COMMUNIA
Autor: Maria Sibylla Merian
Stowarzyszenie COMMUNIA powstało w celu podejmowania działań rzeczniczych we wszystkich kwestiach związanych z domeną publiczną w środowisku cyfrowym. Zajmujemy się w szczególności rzecznictwem na rzecz takiego prawa autorskiego, które nie ogranicza domeny publicznej.
Choć Unia Europejska inwestuje znaczne środki w badania i innowacje (i słusznie!) – jeszcze nie udało się nam w pełni usprawnić cyfrowej transformacji instytucji wiedzy, które są kluczowe dla wspierania postępu: bibliotek, archiwów, uniwersytetów i innych instytucji naukowych czy edukacyjnych.
W tej kadencji legislacyjnej musimy usunąć przeszkody, które uniemożliwiają wyżej wymienionym organizacjom wypełnianie ich misji w przestrzeni cyfrowej. Musimy priorytetowo potraktować reformę, która skoncentruje się na potrzebach tych instytucji. Potrzebujemy ukierunkowanej interwencji prawnej – europejskiego Aktu w sprawie Wiedzy Cyfrowej – który umożliwi instytucjom wiedzy oferowanie tych samych usług online, co offline.
Akt w sprawie Wiedzy Cyfrowej powinien skupić się na czterech kluczowych działaniach, dzięki którym wzmocnimy instytucje wiedzy w erze cyfrowej:
Działanie 1.
Ochrona Domeny Publicznej
Dokumenty i materiały sektora publicznego, surowe dane oraz wystąpienia publiczne są podstawowymi źródłami informacji, jednak dostęp do nich nie zawsze jest swobodny. Tego typu materiały powinny być wyraźnie wyłączone spod ochrony prawa autorskiego. Należy też usunąć bariery prawne w wykorzystywaniu wizerunków dziedzictwa kulturowego znajdującego się w Domenie Publicznej.
Działanie 2.
Uwolnienie badań
Osoby prowadzące badania naukowe często napotykają trudności w dostępie do wcześniejszych raportów, badań i analiz. Prawo do prowadzenia badań oraz obowiązek otwartego publikowania prac finansowanych ze środków publicznych znacząco przyczyniłyby się do uwolnienia pełnego potencjału europejskich badań naukowych.
Działanie 3.
Wspieranie cyfrowej adaptacji
Odmowa udzielania licencji i nieuczciwe warunki licencjonowania materiałów cyfrowych to jedne z największych wyzwań dla bibliotek i organizacji badawczych. Potrzebujemy ogólnounijnego prawa, które umożliwiłoby e-wypożyczenia oraz nałożyłoby obowiązek udzielania licencji do utworów cyfrowych dla instytucji wiedzy.
Działanie 4.
Ochrona instytucji przed ryzykiem prawnym
Ze względu na złożony i rozczłonkowany na poszczególne kraje stan prawa autorskiego w UE, wiele osób i instytucji unika międzynarodowej współpracy badawczej i innych działań w interesie publicznym. Wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej wobec tych, którzy działają w dobrej wierze, złagodziłoby ten paraliż.
Idea Aktu w sprawie Wiedzy Cyfrowej dla Europy jest gotowa do wdrożenia. Ustawodawcy muszą kompleksowo podjąć poniższe kwestie, aby uwolnić pełny potencjał europejskich instytucji wiedzy.
Polecamy też nagranie spotkania „Why Europe needs a Digital Knowledge Act”, które odbyło się w październiku 2024 roku w Brukseli → link.
O Stowarzyszeniu Communia
Stowarzyszenie powstało w 2011 roku w celu podejmowania działań rzeczniczych we wszystkich kwestiach związanych z domeną publiczną w środowisku cyfrowym. Zajmujemy się w szczególności rzecznictwem na rzecz takiego prawa autorskiego, które nie ogranicza domeny publicznej. Na co dzień ściśle współpracujemy z holenderskim Kennislandem, Wikimedią Niemcy, Creative Commons Portugalia i światowym Creative Commons. Członkami stowarzyszenia są również inne organizacje oraz osoby indywidualne – w większości eksperci zajmujący się prawem autorskim. Łączy nas jedno – uważamy domenę publiczną za dobro wspólne, które trzeba chronić. Nasze wspólne działania prowadzimy na poziomie europejskim – dlatego od 2016 roku bierzemy aktywny udział w pracach nad nową dyrektywą prawnoautorską. Czytaj więcej o Stowarzyszeniu.