Regulacja platform internetowych – nasze stanowisko na początku dyskusji
Wspólnie z Fundacją Panoptykon przedstawiliśmy nasze opinie i kierunkowe postulaty dotyczące potrzebnych zmian w zakresie regulacji platform internetowych.
Komisja Europejska rozpoczyna prace nad nową regulacją dotyczącą usług cyfrowych, o roboczej nazwie Digital Services Act (kodeks usług cyfrowych). Projekt ten jest flagowym działaniem nowej przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen. Wygląda na to, że kodeks nie będzie tylko zmianą obowiązującej obecnie dyrektywy o handlu elektronicznym (która wprowadza głównie wyłączenia dotyczące odpowiedzialności platform za treści na nich publikowane), ale też ma być odpowiedzią na społeczne i ekonomiczne problemy związane z działaniem globalnych platform internetowych (od mikrotargetowania i rozprzestrzeniania dezinformacji po ograniczanie konkurencji).
Na zaproszenie Ministerstwa Cyfryzacji, wspólnie z Fundacją Panoptykon, przedstawiliśmy nasze opinie i kierunkowe postulaty dotyczące potrzebnych zmian regulacyjnych w formie początkowego stanowiska (PDF). Nad szczegółami tych pomysłów nadal pracujemy. Do przedstawienia konkretnych propozycji regulacyjnych będziemy gotowi w styczniu 2020 roku.
Dotychczasowe podejście, traktujące platformy internetowe jako hosting providers wydaje się przestarzałe, ze względu na zmianę modelu biznesowego platform, szczególnie tych największych, oraz dysproporcję władzy i wiedzy pomiędzy platformami a ich użytkownikami. Nie sprawdził się również model samoregulacji, który zakłada, że dominujące platformy internetowe same rozwiążą problemy, jakie wygenerował ich model biznesowy, a jednocześnie pozostawia im ogromnę swobodę zarówno w określaniu problemu, jak i wypracowywaniu rozwiązań. W ostatnich latach obserwujemy, jak podmioty prywatne stały się specjalistami ds. przeciwdziałania radykalizacji, trenerami kompetencji cyfrowych, strażnikami otwartego dziennikarstwa i policją zajmującą się cyberbezpieczeństwem. Musimy zmienić to myślenie i kluczową rolę w regulacji tego ekosystemu przekazać instytucjom publicznym, stojącym na straży interesów społecznych.
Naszym zdaniem niezbędne są zmiany w podejściu do regulacji platform, szczególnie ze względu na wpływ jaki podmioty te wywierają zarówno na prawa użytkowników internetu, ale też na dobro wspólne i interes społeczny. Zjawiska takie jak mikrotargetowanie, profilowanie, filtrowanie treści czy bańki informacyjne generowane przez sieci społecznościowe wpływają zarówno na stan debaty publicznej, jakość mediów i zdrowie psychiczne. Działalność innych platform o dominującej pozycji – m.in. platform e-commerce czy platform ekonomii współdzielenia – przynosi kolejne wyzwania, takie jak ograniczenie konkurencji na rynku czy erozja praw pracowników i pogłębienie nierówności ekonomicznych. W wielu wypadkach działalność platform internetowych generuje nieproporcjonalne zyski dla ich właścicieli, jednocześnie wytwarzając negatywne efekty zewnętrzne dla reszty społeczeństwa.