Stanowisko KnowledgeRights21 ws. praw do wtórnej publikacji
Badacze akademiccy rutynowo przekazują prawa autorskie wydawcom komercyjnym, skutecznie uniemożliwiając (im lub fundatorom) ponowną publikację czy wykorzystywanie własnej pracy. To sprzeczne z podstawowym celem edukacji i badań – maksymalizowaniem wpływu poprzez jak najszersze udostępnianie wyników.
Autor: Ivan Samkov, licencja Pexels
Inicjatywa Knowledge Rights 21 (KR21) wspiera otwarte rozpowszechnianie wiedzy i postrzega je jako niezbędne w obszarze badań, edukacji, innowacji i uczestnictwa w kulturze. Pozwala ono także zwiększyć widoczność, oddziaływanie i społeczne korzyści z badań.
Niniejsze stanowisko powinno być odczytywane w połączeniu z dokumentem stanowiska KR21 dotyczącym zachowania praw autorskich. Zachowanie praw autorskich (rights retention) przez autorów oraz przepisy dotyczące wtórnej publikacji (secondary publishing right) wzajemnie się uzupełniają, zapewniając możliwie szerokie rozpowszechnianie badań akademickich i prac naukowych finansowanych z funduszy publicznych, niezależnie od źródła finansowania.
Wspierając rozwój autentycznej Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) i biorąc pod uwagę szeroko zakrojone wysiłki na rzecz promowania transgranicznej współpracy badawczej, zalecamy, aby Komisja Europejska zaproponowała przepisy dotyczące Wtórnego Prawa do Publikacji obejmujące przynajmniej wszystkie wyniki badań finansowanych ze środków publicznych – stanowiące albo samodzielny instrument, albo będące elementem szerszego pakietu promującego badania i / lub otwartą naukę.
Przyjmowane rozwiązania powinny również obejmować silne wsparcie rządowe dla rozwoju polityk zachowania praw autorskich przez wszystkie instytucje badawcze, w szczególności w odniesieniu do opublikowanych wyników badań, w przypadku których prawo do wtórnej publikacji może nie mieć zastosowania.
Niniejsze stanowisko opiera się na istniejących pracach podjętych przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Stowarzyszenie Europejskich Bibliotek Naukowych) w ramach kampanii Zero Embargo, a także odzwierciedla prace zlecone LIBER przez KR21.
Pełna treść stanowiska w sprawie ustawodawstwa dotyczącego praw do wtórnej publikacji w Europie
Oryginalna, anglojęzyczna wersja stanowiska została opublikowana we wrześniu 2024 roku na stronie Knowledge Rights 21.