Transformator kultury – zmniejszamy napięcie!
Współpracując od wielu lat z instytucjami kultury i wspierając je w procesie transformacji cyfrowej nie mogliśmy przewidzieć, jak istotna stanie się cyfrowa działalność instytucji wiosną 2020 podczas pandemii COVID-19. Instytucje w Polsce i na świecie, mierząc się z koniecznością zamknięcia drzwi dla swojej publiczności, postawiły na ofertę online, dzięki czemu, przestrzegając zasady #zostańwdomu, mogliśmy oglądać przedstawienia operowe, uczestniczyć w lekcjach i warsztatach muzealnych i brać udział w niezliczonych wirtualnych zwiedzaniach (o czym pisałam w swoim tekście na blogu Centrum Cyfrowego). Pandemia poskutkowała jednak nie tylko wysypem cyfrowych aktywności, ale także szeregiem wyzwań dla instytucji – związanych z koniecznością przemyślenia formatów, które oferują publiczności, rewizji kompetencji (w tym cyfrowych) zespołów instytucji, zmiany sposobów pracy na takie, które bardziej odpowiadają prowadzeniu działalności online, a także zmierzenia się z pytaniem o to, jakie działania online można i warto realizować i – co bardzo ważne – jak, za ile i w jakim czasie da się uruchomić nowe projekty cyfrowe.
Zupełnie się tego nie spodziewając, przez cały rok 2019 szykowałyśmy w Pracowni Otwierania Kultury, we współpracy z agencją digitalową Superskrypt, kompendium wiedzy na wszystkie te tematy, które przybrało postać Transformatora Kultury. Transformator ma za zadanie nie tylko pomagać instytucjom w prowadzeniu projektów cyfrowych, ale także zmniejszać napięcie, które (jak dobrze wiemy z badań i rozmów z kadrami kultury) takie projekty wywołują w instytucjach.
Na przestrzeni ostatnich lat przeprowadzono na szeroką skalę digitalizację zasobów polskich instytucji kultury. Wiele z nich zostało udostępnionych w sieci, a niektóre instytucje wybrały otwarty model udostępniania. Jednak dostęp – w tym otwartość technologiczna i prawna – to zaledwie pierwszy krok, o czym w ostatnim czasie mogły przekonać się same instytucje. Aby cyfrowe zasoby kultury mogły cyrkulować w sieci i docierać do swoich potencjalnych użytkowników, konieczne są rozwiązania budujące ich zaangażowanie i bazujące na zrozumieniu ich potrzeb, nawyków i motywacji oraz wpisujące się w misję i zadania publicznych instytucji kultury. Jak pokazują badania, z cyfrowych zbiorów instytucji kultury dostępnych wciąż nie korzysta wiele osób, które potencjalnie mogłyby zrobić z nich dobry użytek – część z nich nie wie, o ich istnieniu, część nie wie, jak je znaleźć, a jeszcze inni nie są pewni, w jaki sposób mogą z nich legalnie korzystać. Niewątpliwie, umiejętne i atrakcyjne dla odbiorców udostępniania cyfrowych kolekcji instytucji wymaga strategicznego myślenia o upowszechnianiu kolekcji i rozwoju publiczności, umiejętności i kompetencji niezbędnych do prowadzenia projektów cyfrowych i efektywnej pracy z podwykonawcami, a także długofalowej wizji tego, jak instytucja chce oddziaływać na otaczający ją świat i społeczeństwo.
Transformator Kultury powstał, by pomóc instytucjom lepiej wykorzystywać potencjał technologii dla realizacji swojej misji, a dla tego naszym zdaniem kluczowe jest osadzenie projektów w strategii instytucji, rozwój oparty o dane wspierające intuicję twórcy, angażowanie multidyscyplinarnych zespołów i projektowanie zorientowane na użytkownika. Na podstawie naszych doświadczeń ze współpracy z kadrami kultury, z warsztatów dla pracowników instytucji oraz zrealizowanych przez nas projektów badawczych (w tym projektów o potrzebach pracowników instytucji oraz ewaluacji digitalizacji) zdiagnozowaliśmy, że to właśnie brak powyższych elementów utrudnia instytucjom korzystanie w pełni możliwości technologii cyfrowych w realizacji misji i swojej społecznej roli.
Oddając Transformator Kultury w ręce pracowników instytucji wiosną 2020 roku mamy świadomość, że dzieje się to w momencie szczególnym. Nie tylko momencie, kiedy globalna pandemia zmusza je do zmiany znanych, utartych sposobów działania, ale także w momencie, gdy sam internet jest czymś zupełnie innym, niż zaledwie kilka lat temu (pisała o tym niedawno na naszym blogu Alicja Peszkowska). Wierzymy, ten moment niespodziewanego zatrzymania może stanowić szansę dla wdrożenia nowych sposobów działania. I mamy nadzieję, że Transformator może w tym pomóc.
Już wkrótce ruszymy z cyklem webinariów poświęconych tematom poruszanym w Transformatorze Kultury! Śledź stronę https://otwartakultura.org i dopisz się do naszej listy kontaktów: https://otwartakultura.org/o-projekcie/