Wpływ wykluczenia cyfrowego na edukację zdalną w Polsce – nasza analiza
Przygotowaliśmy analizę "Problemu wykluczenia cyfrowego w edukacji zdalnej", której celem jest wskazanie wyzwań dla wdrażania edukacji zdalnej związanych z wykluczeniem cyfrowym. Oceniamy podejmowane obecnie działania, prezentujemy rekomendacje, pokazujemy, co zrobić, by unikać wykluczenia w edukacji zdalnej.
Autor: Joanna Tarkowska
Wprowadzenie zdalnej edukacji stało się w czasach pandemii koniecznością. 17 marca zostały zamknięte szkoły, a 25 marca – na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji – szkoły oficjalnie rozpoczęły realizację podstawy programowej w formie zdalnej.
Prezentujemy analizę „Problemu wykluczenia cyfrowego w edukacji zdalnej”, której celem jest wskazanie wyzwań dla wdrażania edukacji zdalnej związanych z wykluczeniem cyfrowym. Brak odpowiedniego dostępu do internetu, sprzętu, warunków domowych lub kompetencji uczniowie i nauczyciele będzie wpływał na możliwość udziału w zdalnej edukacji przez nauczycieli, rodziców i uczniów.
Jakie są największe wyzwania?
- Brak dostępności internetu szerokopasmowego o odpowiedniej przepustowości na niektórych obszarach kraju, szczególnie wiejskich. W tym momencie nie mamy danych o skali problemu.
- Problemy z limitem danych w dostępie mobilnym do internetu – dotyczy to przede wszystkim 50% dzieci, które mają telefony na kartę.
- Konieczność współdzielenia niezbędnego sprzętu (komputerów i laptopów) między rodzeństwem lub dziećmi i rodzicami. Ten problem według naszych szacunków dotyka co najmniej miliona uczniów (około 25% wszystkich uczniów).
- Brak kompetencji do nauczania zdalnego i wykorzystania narzędzi cyfrowych wśród nauczycieli. Nie mamy aktualnych danych o skali problemu, szacujemy że może dotyczyć nawet 30% nauczycieli, nie posiadających niezbędnych, podstawowych kompetencji.
Opieramy się na dostępnych w chwili obecnej danych, by przedstawić pierwszy szacunkowy obraz sytuacji. Prezentujemy też rekomendacje, jak zapobiec wykluczeniu uczniów w procesie zdalnej edukacji. Naszym celem nie jest natomiast ocena podejmowanych obecnie interwencji.
Przedstawiamy tę analizę by zdefiniować kluczowe ograniczenia, które należy uwzględnić chcąc prowadzić edukację zdalną, która nie jest wykluczająca. Mamy nadzieję, że na bazie tej analizy zostaną wypracowane wzorcowe modele edukacji zdalnej, pozwalające uniknąć – lub przynajmniej zminimalizować – wykluczenie wynikające z braku dostępu do internetu i sprzętu, konieczności współdzielenia sprzętu oraz braku kompetencji cyfrowych. W tym celu formułujemy ramowe rekomendacje, które powinny leżeć u podstaw tych wzorcowych modeli edukacji zdalnej.
Analizę i rekomendacje opracowaliśmy w grupie ekspertów reprezentujących szereg inicjatyw i organizacji edukacyjnych: Oktawia Gorzeńska, Anna Grąbczewska, Magda Radwan, Kamil Sijko, Kamil Śliwowski, Marcin Szala, Alek Tarkowski, Jędrzej Witkowski. Współpraca przy analizie danych: Michał Sitek.