Komunikat KE w sprawie reformy prawa autorskiego – zaskoczenia nie ma

Komisja Europejska opublikowała wczoraj długo oczekiwany Komunikat  “W stronę nowoczesnego, bardziej europejskiego systemu prawnoautorskiego” dotyczący reformy prawa autorskiego. Dokument określa zakres potencjalnych zmian legislacyjnych w prawie unijnym. Treść dokumentu nie jest dla nas zaskoczeniem z dwóch powodów. Po pierwsze, wcześniejszy wyciek zawiera prawie dokładnie te same propozycje, po drugie Komisja zdecydowała się na bardzo ograniczony zakres reformy. W efekcie nie możemy liczyć na kompleksową reformę prawa autorskiego, która przybliżyłaby nas do celu, jakim jest funkcjonowanie jednolitego rynku cyfrowego.

Z zadowoleniem należy przyjąć fakt, że Komisja jest gotowa do wdrożenia (co prawda zakrojonych na bardzo wąską skalę) rozwiązań gwarantujących przenoszalność (portability) treści online – zaprezentowano dzisiaj projekt Regulacji w tym zakresie. W Komunikacie można też znaleźć kilka propozycji postępowych, takich jak działania legislacyjne mające uczynić łatwiejszym digitalizację dzieł niedostępnych w handlu, regulacja wolności panoramy, wyjaśnienie regulacji dozwolonego użytku edukacyjnego,  czy implementacja Traktatu z Marrakeszu poprzez wprowadzenie obowiązkowego wyjątku w prawie autorskim dotyczącego dostępu do utworów drukowanych dla osób niewidomych i słabowidzących.

Niestety, wygląda na to, że kolejne kroki dotyczące zagadnienia geoblockingu nie zostaną podjęte ani wkrótce, ani na szeroką skalę, co skutecznie blokuje ideę transgranicznego przepływu treści w Europie. Na chwilę obecną Komisja nie planuje w żaden sposób odnosić się do zagadnienia terytorialności prawa autorskiego w Unii Europejskiej, a jedynie zachęcać właścicieli praw i dystrybutorów, aby osiągali kompromisy w kwestiach licencji. Ponadto wskazanie na potrzebę debaty nad wprowadzeniem prawa do komunikowania i udostępniania w kontekście wcześniejszych debat może oznaczać tylko jedno – w Komisji nadal żywa jest idea wprowadzenia ancillary copyright (pomocnicze prawo autorskie dla wydawców prasy).

Niepokojące jest też to, że w dokumencie w kwestii prawa autorskiego nie odniesiono się w żaden sposób do wielu ważnych postulatów z reportu Redy, takich jak harmonizacja czasu ochrony majątkowych praw autorskich w całej Unii i obowiązkowych wyjątków i ograniczeń od monopolu prawnoautorskiego, wprowadzenie regulacji przeciwdziałających zawłaszczaniu domeny publicznej czy zagwarantowanie bezpiecznego statusu prawnego hyperlinków i e-lendingu. Niewątpliwie jednak rok 2016 będzie decydującym dla kształtu prawa autorskiego w Unii Europejskiej (Komunikat Komisji jest jedynie zapowiedzią, na chwilę obecną dość ogólną i lakoniczną, jakie prace legislacyjne mogą się rozpocząć w najbliższej przyszłości).

Nasze pełne stanowisko w sprawie opublikowanego Komunikatu dostępne jest na blogu Stowarzyszenia Communia.