Solidne stanowisko rzÄ…du w sprawie reformy prawnoautorskiej

Zaprezentowane na posiedzeniu Komisji Sejmowej ds. Unii Europejskiej polskie stanowisko w sprawie reformy prawa autorskiego wybrzmiaÅ‚o ostrzej niż wskazywaÅ‚by na to sam tekst. DÅ‚ugo oczekiwany dokument dobrze identyfikuje zarówno szanse jakie stwarza Europejczykom reforma jak i zagrożenia, które Komisja Europejska wpisaÅ‚a do projektu pod postaciÄ… kontrowersyjnych propozycji podatku od linków i filtra treÅ›ci. Co cieszy, stanowisko uwzglÄ™dnia wiele z zaprezentowanych przez nas wczeÅ›niej postulatów.

Propozycje Komisji Europejskiej ocenione negatywnie

  • Prawa wydawców prasy (art.11)

RzÄ…d RP sÅ‚usznie podkreÅ›la, że reforma nie powinna być pretekstem do tworzenia nowych praw na rzecz wydawców, a jedynie uÅ‚atwiać egzekwowanie już obecnie funkcjonujÄ…cych uprawnieÅ„. MotywujÄ…c tÄ™ opiniÄ™, w stanowisku zwrócono uwagÄ™ na szereg zagrożeÅ„, z jakimi wiąże siÄ™ zaproponowana przez KE regulacja: kumulacja praw w rÄ™kach wydawców która rodziÅ‚aby groźbÄ™ dwukrotnego licencjonowania, ochrona praw wydawców przez 20 lat (tak dÅ‚ugi czas ochrony nie miaÅ‚by zwiÄ…zku z ekonomicznÄ… wartoÅ›ciÄ… publikacji prasowych), czy kolejne zagrożenie dla korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku.

Zgadzamy siÄ™ z opiniÄ… przedstawionÄ… w stanowisku, że wprowadzane rozwiÄ…zania nie muszÄ… mieć charakteru nakazowego. Uważamy, że artykuÅ‚ 11 trzeba usunąć. Stanowisko polskie otwiera drogÄ™ do tego ruchu.

  • Filtr treÅ›ci (art. 13)

W stanowisku sÅ‚usznie zidentyfikowano wyzwanie, jakim jest egzekwowanie praw autorskich w internecie w przypadku naruszeÅ„ na skalÄ™ komercyjnÄ…. MKiDN jasno stwierdza, że zaproponowany przez KomisjÄ™ filtr treÅ›ci nie rozwiąże problemu tych naruszeÅ„. Naszym zdaniem kwestia zapobiegania naruszeniom praw autorskich na komercyjnÄ… skalÄ™  w internecie nie jest kwestiÄ… wprowadzania nowych mechanizmów, a skuteczniejszego egzekwowania już istniejÄ…cego porzÄ…dku prawnego.

Co istotne, w stanowisku zwrócono uwagÄ™ na fakt, że Komisja Europejska chce wymusić swojÄ… propozycjÄ… wprowadzenie mechanizmów blokowania treÅ›ci, które sÄ… kosztowne. RzÄ…d zauważa, że proponowane rozwiÄ…zanie promuje podmioty o silnej pozycji rynkowej i Å¼e takiego rozwiÄ…zania nie poprze. Zgadzamy siÄ™ z tÄ… diagnozÄ… i podkreÅ›lamy, że filtr treÅ›ci jest rozwiÄ…zaniem sprzecznym zarówno z prawem do prywatnoÅ›ci i swobody wypowiedzi jak i z wyrokami TSUE.

Propozycje Komisji Europejskiej ocenione pozytywnie

  • Dozwolony użytek (art. 3-5)

Cieszy nas, że rzÄ…d popiera umożliwienie instytucjom badawczym, edukacyjnym i kulturalnym korzystania z utworów przy pomocy nowych technologii. PodkreÅ›la również, że ważne jest dostosowanie wyjÄ…tków do cyfrowej rzeczywistoÅ›ci. W stanowisku rzÄ…du RP zabrakÅ‚o jednak tych postulatów, które realizowaÅ‚by podstawowe cele jakie stawia siÄ™ przed dwoma kluczowymi mechanizmami w gospodarce opartej na wiedzy czyli dobrej, dostÄ™pnej edukacji i rozwojowi narzÄ™dzi technologicznych.

Należy mieć na uwadze, że polski dozwolony użytek edukacyjny jest lepiej skonstruowany niż propozycja KE. Co bardzo ważne, rzÄ…d rozumie, że możliwość uzyskania licencji na dany utwór nie powinna wyłączać możliwoÅ›ci skorzystania z dozwolonego użytku edukacyjnego. Polskie stanowisko nie wyklucza zatem możliwoÅ›ci wykreÅ›lenia licencji z artykuÅ‚u 4 dyrektywy i jest to dobra wiadomość.

To dobrze, że rzÄ…d popiera wprowadzenie wyjÄ…tku obejmujÄ…cego TDM (eksploracjÄ™ tekstów i danych), jednak i tutaj można byÅ‚o bardziej ambitnie okreÅ›lić cele. WyjÄ…tek TDM powinien obejmować wszystkie podmioty chcÄ…ce korzystać z tych narzÄ™dzi w dowolnym celu, by zapewnić innowacyjność nie tylko badaÅ„ naukowych, ale i caÅ‚ej Europejskiej gospodarki.

  • Godziwe wynagrodzenie twórców i artystów wykonawców (art. 14-16)

ZaÅ‚ożenia dotyczÄ…ce przejrzystoÅ›ci dostÄ™pu do informacji o przychodach i o eksploatacji utworów przez poÅ›redników internetowych sÄ… bardzo istotnym elementem poprawy bytu artystów w cyfrowej gospodarce i rzÄ…d sÅ‚usznie popiera te propozycje. Otwiera to twórcom możliwość podwyższenia wynagrodzenia. Co ważne rzÄ…d widzi, że zaproponowane mechanizmy sÄ… tak ogólne, że mogÄ… w praktyce okazać siÄ™ nieskuteczne.

Naszym zdaniem zwiÄ™kszenie przejrzystoÅ›ci dziaÅ‚ania poÅ›redników jest kwestiÄ… kluczowÄ… dla rozwiÄ…zania wielu problemów z funkcjonowaniem prawa autorskiego. Wprowadzenie mechanizmu w tym zakresie powinno poprzedzać jakiekolwiek inne zmiany ingerujÄ…ce w relacje miÄ™dzy podmiotami na wolnym rynku, jak ten np. proponowany w art. 13.

BrakujÄ…ce elementy

Stanowisko Polski odnosi siÄ™ Å›ciÅ›le do propozycji Komisji i szkoda, że rzÄ…d nie skorzystaÅ‚ z okazji by wprowadzić inne kwestie pod rozwagÄ™. Reforma powinna objąć ochronÄ™ domeny publicznej przed zawÅ‚aszczaniem, wolność panoramy, prawo do remiksu, wypożyczanie e-booków czy wyjÄ…tek na rzecz udostÄ™pniania zdigitalizowanych zasobów w internecie.