Stanowisko Centrum Cyfrowego w konsultacjach dotyczÄ…cych otoczenia regulacyjnego platform i poÅ›redników internetowych

Centrum Cyfrowe, w odpowiedzi na zaproszenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, zÅ‚ożyÅ‚o stanowisko dotyczÄ…ce otoczenia regulacyjnego platform i poÅ›redników internetowych, przetwarzania danych, chmur obliczeniowych i gospodarki współpracy. Dokument ma wspomóc przygotowanie kompleksowego stanowiska RP odpowiadajÄ…cego na potrzeby wszystkich zaangażowanych w budowanie Jednolitego Rynku Cyfrowego, które zostanie przedstawione w konsultacjach prowadzonych przez KomisjÄ™ EuropejskÄ….

Pełna treść stanowiska wraz z naszymi postulatami dostępna jest w formacie PDF.

Najważniejszym aspektem  wymagajÄ…cym podkreÅ›lenia jest, w naszej ocenie, rola platform internetowych i poÅ›redników w budowaniu gospodarki opartej na wiedzy. Zarówno sposób sformuÅ‚owania pytaÅ„ zawartych w kwestionariuszu, jak i ich ogólny wydźwiÄ™k zmierzajÄ…cy do zwiÄ™kszenia zakresu regulacji prawnych, w naszej ocenie pomija pozytywne aspekty dziaÅ‚alnoÅ›ci platform oraz ich wpÅ‚yw na powstanie ekosystemu internetowego w obecnym jego ksztaÅ‚cie. Dość tylko powiedzieć, że pozytywne znaczenie dla gospodarki i spoÅ‚eczeÅ„stwa zarówno platform, jak i poÅ›redników internetowych, byÅ‚ przedmiotem licznych analiz, raportów i ekspertyz, jak chociażby opublikowanych w 2015 r. raportów firmy Oxera, organizacji EDIMA czy Copenhagen Economics.

JesteÅ›my wyraźnie przeciwni wprowadzaniu dodatkowych regulacji nakÅ‚adajÄ…cych obowiÄ…zki na poÅ›redników internetowych czy zwiÄ™kszajÄ…cych zakres narzÄ™dzi wÅ‚aÅ›cicieli praw, o ile nie bÄ™dzie siÄ™ to Å‚Ä…czyć ze zwiÄ™kszeniem korzyÅ›ci dla uczestników rynku (np. zwiÄ™kszenie zakresu dozwolonego użytku, ochrona tzw. domeny publicznej czy ograniczenie monopolu wynikajÄ…cego z praw wyłącznych).

Niezależnie od przebiegu oraz wyników konsultacji oraz dalszych prac Komisji Europejskiej
w zakresie regulacji platform internetowych, pochopne i niepoprzedzone badaniami ekonomicznymi i spoÅ‚ecznymi decyzje mogÄ… doprowadzić do zachwiania tempa wzrostu gospodarki elektronicznej (które obecnie jest istotnie szybsze niż tempo wzrostu gospodarki tradycyjnej). Tego rodzaju obawy rodzÄ… siÄ™ po Â próbie rekonstrukcji celu i zakresu zmian, jakie mogÅ‚yby zostać wprowadzone w wyniku dalszych prac legislacyjnych.

Pragniemy również podkreÅ›lić, że w zaproponowanej przez KomisjÄ™ definicji platformy, oprócz podanych przykÅ‚adów, mieszczÄ… siÄ™ także – pominiÄ™te w opisie – serwisy edukacyjne i badawcze (komercyjne i niekomercyjne) oraz serwisy tworzone spoÅ‚ecznie, takie jak Wikipedia. W ich wypadku należy mieć na uwadze zarówno ich pozytywny wpÅ‚yw na rynek, jak i generowanÄ… przez nich wartość pozarynkowÄ… – przede wszystkim w postaci informacji i wiedzy.

W naszej ocenie zmiana zasad odpowiedzialnoÅ›ci w zakresie naruszeÅ„ dokonywanych za poÅ›rednictwem lub z wykorzystaniem platform internetowych musi odbywać siÄ™ w sposób ewolucyjny i bardzo wyważony. Przede wszystkim zwracamy jednak uwagÄ™ na fakt, że tego rodzaju zmiany nie mogÄ… być wyłącznie uzasadnione zgÅ‚oszonymi w konsultacjach potrzebami zmiany, ale wynikać powinny – jak i wszelkie inne dziaÅ‚ania o charakterze regulacyjno-legislacyjnym – z udowodnionej obiektywnie potrzeby spoÅ‚eczno-ekonomicznej. Bardzo złą praktykÄ… jest w naszej ocenie tworzenie przepisów prawnych na bazie gÅ‚osów, nawet licznie prezentowanych w konsultacjach, które wyrażajÄ… potrzebÄ™ wprowadzenia konkretnych uregulowaÅ„. Taka sytuacja stanowiÅ‚aby istotne zagrożenie dla rozwoju gospodarczo-spoÅ‚ecznego, gdyż wiÄ™kszość zgÅ‚aszanych w ten sposób postulatów ma charakter bardzo subiektywny i uwzglÄ™dniajÄ…cy tylko potrzeby postulujÄ…cego. Dlatego też liczymy na to, że po opracowaniu wyników konsultacji Komisja Europejska, o ile wyrazi wolÄ™ dalszych prac nad zmianami regulacji w obszarze gospodarki elektronicznej, zleci wykonanie odpowiednich niezbÄ™dnych analiz spoÅ‚eczno-gospodarczych w tym zakresie.

ChcielibyÅ›my także zwrócić uwagÄ™ na fakt, że w Polsce (ale także w wielu innych PaÅ„stwach europejskich) praktycznie nie funkcjonuje mechanizm counter-notice w ramach zgÅ‚aszanych masowo i automatycznie żądaÅ„ usuniÄ™cia nielegalnych treÅ›ci. Tymczasem tego rodzaju regulacja jest jedynym gwarantem ochrony praw użytkowników koÅ„cowych Internetu oraz narzÄ™dzi i usÅ‚ug oferowanych w sieci. Bez tego rodzaju mechanizmów jednostki sÄ… z góry skazane na poddanie siÄ™ żądaniom dużych podmiotów bÄ™dÄ…cych uprawnionymi do różnych utworów, których dziaÅ‚ania czÄ™sto wykraczajÄ… poza zakres uprawnieÅ„ wynikajÄ…cych z przepisów prawa. Podstawowym ryzykiem z tym zwiÄ…zanym jest ograniczanie wolnoÅ›ci sÅ‚owa poprzez korzystanie z mechanizmów ochrony praw autorskich.

Uznajemy kluczowÄ… rolÄ™ platform internetowych, a przez to ich odpowiedzialność, za charakter komunikacji i wymiany treÅ›ci online. Obserwujemy również zmiany technologiczne, wpÅ‚ywajÄ…ce na możliwość peÅ‚nienia tej roli przez platformy. Ale opowiadamy siÄ™ za uznaniem, jako podstawowa zasada ksztaÅ‚tujÄ…ca regulacjÄ™ platform, reguÅ‚y minimalizacji regulacji oraz zapewnienia swobodnej, neutralnej i otwartej komunikacji przez użytkowników platform – dbajÄ…c jednoczeÅ›nie o poszanowanie prawa.

W naszej ocenie każda dodatkowa regulacja (jak wskazywane obowiÄ…zki co do należytej starannoÅ›ci czy dodatkowych obowiÄ…zków po stronie dostawców usÅ‚ug internetowych) stwarza ryzyko zmniejszenia pewnoÅ›ci prawnej uczestników rynku elektronicznego co do legalnoÅ›ci ich dziaÅ‚aÅ„. Z tego też wzglÄ™du uważamy, że jakiekolwiek dalsze zmiany regulacji gospodarki elektronicznej powinny każdorazowo speÅ‚niać wymóg przejrzystoÅ›ci, jasnoÅ›ci i oczywistoÅ›ci danych regulacji. Im wiÄ™cej przepisów o charakterze nieostrym i ocennym pojawi siÄ™ w Å›wiecie gospodarki internetowej, tym wiÄ™kszy i bardziej negatywny bÄ™dzie to miaÅ‚o wpÅ‚yw na zakres
i atrakcyjność oferty dostępnej dla użytkowników końcowych.