1. Obszary działań

Otwarta edukacja, w rozumieniu Centrum Cyfrowego, to edukacja dostępna dla wszystkich, dopasowana do różnych grup odbiorców, umożliwiająca uczenie się i nauczanie według własnych potrzeb i intuicji, zachęcająca do eksperymentów i twórczego działania. Otwartość powinna wspierać środowisko nauczycielskie, ale też ułatwiać dostęp do materiałów uczniom czy rodzicom.

Podstawową wartością otwartej edukacji w Centrum Cyfrowym jest współpraca. To od niej zależy, czy nauczyciele lub twórcy materiałów otrzymają wsparcie w swoich działaniach, czy uczniowie i uczennice będą się czuli ważną częścią systemu. Otwartość to także kwestia zaangażowania uczestników procesu edukacyjnego oraz dostępność edukacji dla wszystkich, niezależnie od możliwości ekonomicznych czy dysfunkcji. Od chęci współpracy nauczycieli, dyrektorów, urzędników zależy, czy w edukację będą mogli zaangażować się również rodzice, środowiska lokalne, eksperci.

W budowaniu otwartej edukacji pomocne są technologie informacyjno-komunikacyjne, jedne z kluczowych czynników zmiany w szkole. Niezbędne są w związku z tym kompetencje nauczycielek i nauczycieli, infrastruktura technologiczna oraz dopasowane regulacje prawne. Równie ważnym elementem koncepcji otwartej edukacji jest założenie otwartości zasobów edukacyjnych. Uznanie otwartości jako fundamentalnej zasady przyświecającej szkole jest bowiem niezbędne, również po to, aby w pełni wykorzystać potencjał technologii informacyjno-komunikacyjnych w edukacji.

Otwarte zasoby edukacyjne

Otwarte zasoby edukacyjne to takie, które można swobodnie wykorzystywać, modyfikować i udostępniać innym. Zapewnienie otwartości prawnej, technologicznej i ekonomicznej odpowiada na wiele postulatów nowoczesnej edukacji: zachęca nauczycielki/li do bycia twórcami materiałów i dzielenia się nimi, aktywizuje uczących się, buduje więzi. Oznacza też oszczędności, przy jednoczesnym zwiększeniu dostępności. Otwartość może mieć wpływ na pracę poszczególnych nauczycielek/li, szkoły, ale także całego systemu edukacji.

We współczesnej edukacji stopniowo rezygnuje się z modelu, w którym nauczyciel/ka dysponuje bezwzględnym autorytetem, na rzecz budowania w uczennicach i uczniach autonomii i odpowiedzialności za uczenie się, poczucia sprawstwa i podmiotowości. Szybko zmieniająca się rzeczywistość sprawia również, że nie kończymy nauki po wyjściu ze szkoły, lecz kontynuujemy ją samodzielnie, w grupach nieformalnych, na potrzeby pracy czy wyłącznie dla siebie, aby zrozumieć nowe zjawiska zachodzące w świecie.

Otwartość zmienia praktyki edukacyjne: osoba ucząca się jest w centrum uwagi, duży nacisk kładzie się na pracę w grupie i personalizację kształcenia, umożliwiając również uczącym się tworzenie własnej ścieżki rozwoju i własnych zasobów edukacyjnych. Oczywiście sama otwartość zasobów nie zapewni tych zmian bezwarunkowo, musi jej bowiem towarzyszyć podnoszenie kompetencji użytkowników (nauczycielek/li i uczniów/uczennic), zapewnianie odpowiedniego dostępu do treści (np. szkolny sprzęt i internet) oraz dobra atmosfera i ogólnospołeczna akceptacja otwartości tworzenia i wolności dzielenia się, uczenia od siebie nawzajem, uważnej obserwacji rzeczywistości.

Spółdzielnia Otwartej Edukacji „SpołEd”. Jest to przestrzeń, w której nauczycielki i nauczyciele mogą swobodnie wymieniać się wiedzą i umiejętnościami, zdobywają wspólnie doświadczenie, poznają ludzi, którzy mogą im pomóc wprowadzić zmianę w uczeniu. W ramach Spółdzielni stworzyliśmy metodę tworzenia otwartych zasobów edukacyjnych, którą wykorzystujemy w czasie warsztatów i na kursie internetowym.

Szkolenia. Wierzymy, że otwartość to ludzie, dlatego od początku działalności Centrum Cyfrowego prowadzimy warsztaty i szkolenia dla studentów/ek, nauczycielek/li, edukatorów/ek, pracownic/ków kultury i instytucji naukowych oraz decydentek/ów.

Prawo dla edukacji. Działamy też na rzecz odpowiednich regulacji i rozwiązań systemowych, wspierających otwartość w edukacji. Od 2004 promujemy licencje Creative Commons jako narzędzia prawne otwierające publiczne zasoby edukacyjne. Wspieramy także inne działania na rzecz prawa autorskiego przyjaznego edukacji.

KOED. Od 2008 roku współtworzymy Koalicję Otwartej Edukacji, prowadzącą działania rzecznicze dla otwartości.

Działania międzynarodowe. Od kilku lat angażujemy się w działania rzecznicze na poziomie międzynarodowym, sieciując organizacje i ekspertki/ów. W tym celu budujemy sieć OPEN i do 2022 roku organizowaliśmy coroczne Open Education Policy Forum.