Otwarte zasoby w wolnej szkole
Mamy wrzesień. Jak na razie niecałe 200 szkół w Polsce pracuje w trybie mieszanym, tzn. część klas jest na nauczaniu zdalnym, część zaś stacjonarnym. Jednak można się domyśleć, że to dopiero początek i już niedługo więcej szkół będzie sięgać po rozwiązania, które wypracowało w poprzednich miesiącach pandemii. Mamy w związku z tym refleksje pozytywne, ale również te trochę smutniejsze.
Szkoła się uczy
Zaczynając od szklanki do połowy pełnej, kompetencje cyfrowe nauczycieli i uczniów przez ostatnie półtora roku niewątpliwie wzrosły.
Z naszego ostatniego badania „Remote education during the pandemic Teacher’s perspective” wynika, że w czasie zdalnej edukacji prawie wszyscy nauczyciele korzystali z darmowych zasobów online, bardzo chÄ™tnie z filmów video umieszczonych na YouTubie i obrazków z wyszukiwarki Google. Wielkim powodzeniem cieszyÅ‚a siÄ™ Wikipedia, której status ubogiej krewnej encyklopedii już dawno jest nieaktualny, ale również serwisy tworzone przez ministerstwa i organizacje pozarzÄ…dowe. Wniosek o wzroÅ›cie kompetencji można wysnuć miÄ™dzy innymi z tego, że po 12 miesiÄ…cach edukacji zdalnej nauczycielki i nauczyciele korzystali z niekomercyjnych materiałów nawet o 50% częściej niż po 6 miesiÄ…cach, jak również z tego, że chÄ™tnie korzystali z materiałów stworzonych przez swoje koleżanki i kolegów (co oznacza, że powstawaÅ‚y takie materiaÅ‚y wysokiej jakoÅ›ci). I tak w sposób organiczny wytworzyÅ‚ siÄ™ drugi obieg zasobów edukacyjnych. Nie zawsze speÅ‚niaÅ‚y one wszystkie wymogi otwartoÅ›ci oraz nie zawsze autorzy i użytkownicy zdawali sobie sprawÄ™ z możliwoÅ›ci, jakie dajÄ… np. wolne licencje w kwestii uwalniania swoich zasobów. Częściej zdarzaÅ‚o siÄ™, że prawo autorskie utrudniaÅ‚o korzystanie z materiałów niż je uÅ‚atwiaÅ‚o. A jednak ta cyrkulacja byÅ‚a bardzo ważna, wsparcie otrzymywane od edukatorek i edukatorów byÅ‚o czÄ™sto jedynym. A szkoÅ‚y, w których współpraca, czy wymiana wiedzy i umiejÄ™tnoÅ›ci kwitÅ‚y radziÅ‚y sobie znacznie lepiej w czasie pandemii.
To nie wszystko, prawie wszyscy ankietowani nauczyciele korzystali też z metod synchronicznych na platformach do tego przystosowanych (takich, jak Google Classroom, Microsoft Teams, Cisco Webex i Zoom).
Więcej informacji i danych z badania można znaleźć tutaj: https://centrumcyfrowe.pl/czytelnia/edukacja-zdalna-w-czasie-pandemii-nowe-europejskie-badanie-centrum-cyfrowego-i-communia-association/
Ale czemu o tym piszę? Bo to są tylko niektóre umiejętności, które nauczyciele i nauczycielki dzięki swojej pracy w czasie pandemii zdobyli. Szkoły uczyły się również, jak zarządzać zdalnie, jak na odległość kontaktować się z rodzicami, jak oceniać, skupiać uwagę i wspierać również emocjonalnie.
I to doświadczenie będzie ogromnym wsparciem dla szkół, które ponownie będą musiały przejść na edukację zdalną lub hybrydową.
Ciemna strona księżyca
Jest też ta druga strona, trochÄ™ mniej optymistyczna. Pomimo tego, że mamy badania i dowody no to, co szkole pomaga, a jednÄ… z tych rzeczy jest Å‚atwy dostÄ™p do wysokiej jakoÅ›ci materiałów edukacyjnych i otwarta edukacja – metody, które wspierajÄ… i wzmacniajÄ… uczniów, pomagajÄ… siÄ™ uczyć i zdobywać umiejÄ™tnoÅ›ci – kolejne zmiany w szkolnictwie zdajÄ… siÄ™ iść w przeciwnym kierunku.
Kampania Wolna Szkoła, w którą się zaangażowaliśmy, zwraca między innymi na to uwagę. Na stronie kampanii możemy przeczytać, że szkoła, w której stawia się na uczenie regułek, wypełnianie rubryk, dopasowywanie się do średniej, taka, która jest odcięta od świata zewnętrznego i zastraszana nie jest miejscem sprzyjającym uczniom, uczennicom oraz osobom uczącym.
Wierzymy, że wbijanie masy informacji w oderwaniu od rzeczywistości nie sprawia, że młodzi ludzie się rozwijają. Uważamy, że dobre, dostosowane materiały edukacyjne (na wolnych licencjach) dają możliwość wyrównywania szans, wspierania uczniów z różnymi potrzebami, ale również prowadzenia mądrej, ciekawej edukacji.
Niepokoi nas idea centralizacji edukacji, która utrudnia wdrażanie jednego z najważniejszych trendów w edukacji, a mianowicie jej indywidualizację.
Mówimy też o tym, że otwartość to różnorodność, to możliwość korzystania z zasobów internetu (o czym pisałam wcześniej i co nauczyciele czynią chętnie), pokazywanie zależności w świecie, uważność na różne tematy (m.in. katastrofy klimatycznej). Ale też umiejętność sprawdzania informacji i krytycznego myślenia.
Badania
Centrum Cyfrowe od roku ze znacznie większą intensywnością niż dotychczas zajmuje się badaniem szkoły, jak wpływa na nią pandemia, jakie są potrzeby nauczycieli i szkół, jak sobie radzą z wykorzystywaniem narzędzi cyfrowych. Robimy to między innymi po to, aby nasze działania były dostosowane do potrzeb odbiorców, ale również dla innych organizacji i instytucji. Chcemy, żeby zmiany w edukacji były podparte wiedzą, danymi, najnowszymi, sprawdzonymi praktykami ze świata, a nie opiniami i wyobrażeniami.
