The second life of works – as how the public domain is sometimes referred to, a realm free from copyrights. It is difficult, however, to understand this legal concept until one sees (or tastes) the public domain live. We decided to facilitate this during this year’s celebration. We spoke about artistic works, which had just become available for free use. We pondered over how to use them (also commercially) and how to prepare for the works that will enter the domain in the coming years. This is especially important for cultural institutions, which have the greatest impact on the promotion of these resources as well as companies and entrepreneurs who are just discovering the commercial potential of the domain. Workshops were devoted to this, during which we mutually replied to questions about what kind of potential resources the public domain may have in projects that are social or commercial, and how to work with these resources in cultural institutions.
„We shot the trailer for your film.” Auguste and Louis Lumiere
During five parallel workshops (as well as special workshops for children with the remixing of works from the domain) with a few dozen employees of cultural institutions and creative industry entrepreneurs (or with persons planning new ventures), we spoke about, amongst many things, what skills are needed to actively use the public domain and how it could be much more than just free content in business. For many people, the rich variety the public domain – growing together with progressing digitization – possesses is still a surprise. Just as how often these works are present in art, fashion, or design are a surprise too. Therefore, we gave participants the opportunity to partake in two workshop sessions, the choices included: the basics of copyright law, the use of orphan works, conditions and the potential commercial use of public domain works, workshop about how to tell stories utilizing digital resources, as well as a workshop on music and sounds from the public domain.
A performance from poet Grzegorz Uzdański, who runs the popular Facebook profile Nowe wiersze sławnych poetów (New poems of famous poets), showed the comic potential of former poetry and literature. The scale of such use in recent years, particularly visual materials, continues to grow; Discarding Images and Public Domain Review are great examples of this.
„I wrote the text for your social campaign” Maria Konopnicka
Since the public domain gives works a second life, we proposed the rediscovery of a composer forgotten long ago, but who was popular during his lifetime – Adam Wroński. Was the author of the piece “Uśpiony chloroformem” („Put to sleep with chloroform”) rightly forgotten? We had the opportunity to hear some stories from his life and above all, listen to his pieces. Every year, ideas for utilizing the public domain are more and more interesting, sophisticated, and diverse. We are getting better and better at dealing with the legal barriers related to its use; more often we are talking about how to technically and educationally support the potential of the public domain.
„I composed the ringtone in your smartphone” Frederic Chopin
In the Warsaw club and restaurant Solec44, Public Domain Day 2016 took on a different dimension than the previous one. Although this holiday is inextricably linked with the past, which we are trying to sort out legally, we are beginning to think about the future; about the fact that the common good, such as the works in the domain, has significance, potential, and value that is commercial, social, and cultural. Therefore, the campaign to promote the Digital Domain, organized by Centrum Cyfrowe, does not end on the day of the celebration, but only begins.
„I designed the cover of your CD” Stanisław Ignacy Witkiewicz
We encourage all to remix our posters and to create their own versions with creators that are important to your culture or country!
W tym numerze Kserokopii prezentujemy przykłady na to, że prawo autorskie to zagadnienie ważne nie tylko dla artystów (takich jak Dawid Bowie), ale również dla ludzi związanych ze światem sportu. Ponadto piszemy o problemach z ratyfikacją Traktatu z Marakkeszu przez Unię Europejską, nowych formach copyright trollingu, licencjach creative commons jako alternatywnym podejściu do finansowania sztuki oraz o tym, że Parlament Europejski zaprezentował odważniejszą wizję reformy prawa autorskiego niż Komisja.
Parlament Europejski zaprezentował odważniejszą wizję reformy prawa autorskiego niż Komisja
Na naszym blogu niedawno pisaliśmy o Parlamencie Europejskim, który przegłosował rezolucję „W kierunku aktu o jednolitym rynku cyfrowym” dotyczącą również reformy prawa autorskiego. Natomiast na blogu stowarzyszenie Communia można znaleźć 7 dowodów na to, że wizja zaprezentowana przez Parlament jest bardziej progresywna i odważna niż wizja prawa autorskiego zaprezentowana w ubiegłym roku przez Komisję Europejską.
Traktat z Marakeszu – długa droga do ratyfikacji
Zarówno Polska, jak i Unia Europejska podpisały Traktat z Marrakeszu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Celem Traktatu jest ustanowienie międzynarodowego standardu korzystania przez osoby z niepełnosprawnościami z utworów opublikowanych w postaci druku i pozostających pod ochroną przepisów prawa autorskiego. Niestety, od momentu podpisania (Polska w 2013, UE w 2014) nic nie zadziało się ani na szczeblu krajowym, ani na szczeblu unijnym, aby wprowadzić dozwolony użytek na rzecz osób niepełnosprawnych. W tej sprawie wypowiedział się ostatnio Parlament Europejski wzywając kraje członkowskie aby zaprzestały blokowania ratyfikacji Traktatu przez UE.
Kreatywne podjeście nauczycieli do prawa autorskiego
Niejednokrotnie pisaliśmy o tym, że prawo autorskie stanowi barierę w edukacji. Są jednak nauczyciele, którzy nie boją się wyzwań – “czyszczą” prawa autorskie, korzystają z otwartych narzędzi albo sami tworzą zasoby edukacyjne. O inspirujących przykładach ze świata możecie przeczytać na Medium, w naszej serii “Copyright untangled”.
Dawid Bowie i otwartość
Jonathan Barnbrook, CC-NC-SA
Wszyscy już pewnie słyszeli, że okładka ostatniej płyty Dawida Bowie “Blackstar” dostępna jest na licencji Creative Commons. Jonathan Barnbrook, grafik – twórca okładki, zdecydował się na ten ruch żeby umożliwić fanom upamiętnienie artysty w duchu otwartości. Nie wszyscy jednak wiedzą, że sam muzyk miał bardzo liberalne poglądy na prawo autorskie i już w 2002 mówił, że w ciągu kolejnych 10 lat prawo autorskie zostanie zniesione. Więcej o poglądach Bowie’go na własność intelektualną można przeczytać w artykule w Techdirt.
Do kogo należą prawa autorskie do nagrania z pierwszego finału Super Bowl?
50 lat temu nagrywanie obrazu było dopiero bardzo niezaawansowaną technologią. Dlatego też nagranie z pierwszego finału Super Bowl (liga futbolu amerykańskiego) posiada tylko Troy Haupt, którego ojciec posiadał prototyp kamery i nagrał to ważne sportowe wydarzenie. Oczywiście NHL z chęcią przejęłaby prawa autorskie do nagrania – początkowo oferowano odkupienie taśmy, teraz grozi się Hauptowi pozwem, jeśli sprzeda taśmę komuś innemu. O historii całego sporu i zawiłościach prawnych wokół nagrania można przeczytać w The Fortune i Techdirt.
Prawo autorskie, tatuaże i NBA
Twórcy tatuaży Kobe’a Bryant i LeBron Jamesa pozwali twórców gry komputerowej NBA 2K o naruszenie praw autorskich do tatuaży i wykorzystanie ich w grze bez uzyskania licencji. Jeśli między stronami nie dojdzie do ugody to sąd w USA nareszcie będzie miał możliwość wypowiedzieć się co do zakresu ochrony prawnoautorskiej tatuaży. Więcej o sprawie pisze Arstechnica.
Copyright trolling = stalking?
Pod koniec stycznia 2015 r. firma Lex Superior zaczęła rozsyłać do internautów wezwania do zapłaty za rzekome naruszenia praw autorskich. Teraz Lex Superior wydzwania do rzekomych „piratów” i tu rodzi się ciekawe pytanie – czy takie telefony nie są „uporczywym nękaniem”zgodnie z przepisami prawa karnego. Na pytanie odpowiada Marcin Maj w Dzienniku Internautów.
Creative Commons – inny model jest możliwy
Przemysł kreatywny od lat powtarza jak mantrę, że prawo autorskie to jedyne rozwiązanie by zapewnić finansowanie artystów. Rick Falvkinge przekonuje, że to nieprawda i jako przykład innego modelu biznesowego prezentuje licencje Creative Commons.
Drugie życie utworów – tak czasem mówi się o domenie publicznej, sferze wolnej od autorskich praw majątkowych. Trudno jednak zrozumieć ten koncept prawny dopóki nie zobaczy (lub zasmakuje) się domeny publicznej na żywo. Postanowiliśmy ułatwić to podczas tegorocznych obchodów. Rozmawialiśmy o twórczości, która właśnie stała się dostępna do swobodnego wykorzystania. Zastanawialiśmy jak z niej korzystać (również komercyjnie) i jak przygotowywać się na twórczość, która trafi do domeny w kolejnych latach. To szczególnie ważne dla instytucji kultury, które mają największy wpływ na promocję tych zasobów oraz firm i przedsiębiorców, którzy dopiero odkrywają komercyjny potencjał domeny. Temu poświęcone były warsztaty, podczas których odpowiadaliśmy wspólnie na pytania o to, jaki potencjał zasoby z domeny publicznej mogą mieć w projektach społecznych, komercyjnych i jak pracować z tymi zasobami w instytucjach kultury. (więcej…)
W tym tygodniu piszemy o problemach z domeną publiczną, kolejnych kontrowersjach związanych z korzystania z materiałów z Youtube’a (co tylko udowadnia potrzebę dyskursu nad kwestią odpowiedzialności pośredników), działaniach mających na celu ograniczenie prawa do linkowania oraz akcie oskarżenia przeciwko czeskiej Partii Piratów. Ponadto prezentujemy historię fotografa, który publikuje swoje zdjęcia na wolnej licencji i cieszymy się z faktu uchwalenia przez Sejm ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji z sektora publicznego.
Linkowanie do treści tylko za zgodą autora?
W Dzienniku Internautów przeczytać można o trwającej europejskiej batalii o wprowadzenie nakazu uzyskania zgody autora przed linkowaniem do danego utworu. Różne środowiska mają różne pomysły – w niektórych krajach podejmowane są próby opodatkowania linków, w niektórych wprowadzenia autorskich praw pomocniczych dla wydawców (anciliary copyright). Artykuł jest (słusznie) kolejnym z serii Absurdy Własności Intelektualnej.
Akt oskarżenia przeciwko czeskiej Partii Pitatów
Czeska Partia Piratów została oskarżona o naruszenie praw autorskich. W ramach swojej kampanii „Linking is not a crime“ partia prowadziła stronę sledujuserialy.cz zawierającą linki do różnych seriali telewizyjnych. Partia zamierza wykorzystać proces w swoich działaniach rzeczniczych i czeka na wyrok sądu karnego.
Youtube a nielegalne treści
Sąd w Munichu w przełomowych wyroku uznał, że Youtube nie ponosi odpowiedzialności za nielegalne treści zamieszczone na portalu, nawet jeśli Youtube prowadzi działalność komercyjną. Pozew w sprawie złożyła niemiecka organizacja zbiorowego zarządu GEMA. Sprawa jest bardzo interesująca w kontekście trwającej europejskiej debaty nt. zakresu odpowiedzialności pośredników za treści umieszczane na ich portalach. O wyroku pisze 1709blog.
Domena publiczna – nie tak prosto jak się wydaje
Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego niż przepisy regulujące przechodzenie utworów do domeny publicznej. Nic bardziej mylnego, co udowadnia Katarzyna Strycharz w swoim artykule “Public Domain: why it is not that simple in Europe”. Niestety, w wielu krajach europejskich istnieją różne sposoby ograniczania zasobów domeny publicznej, np. poprzez ustawy dotyczące konkretnych utworów.
Zdjęcia polityków na otwartej licencji
Niejednokrotnie przekonywaliśmy, że używanie otwartych licencji to idealny pomysł na budowanie własnej rozpoznawalności jako artysty. Gage Skidmore jest tego najlepszym przykładem – fotograf opublikował tysiące zdjęć z trwającej kampanii prezydenckiej w USA na otwartej licencji. Teraz z jego materiałów korzystają oficjalne portale kandydatów na prezydenta.
Otwarte licencje stają się standardem w USA
Departament Pracy (U.S. Labor Department) to pierwszy z departamentów administracji Obamy, który wprowadził politykę otwartości. Od teraz wszystkie publikacje i utwory przygotowane w ramach grantów finansowanych przez Departament Pracy będą musiały być publikowane na licencji CC-BY. Więcej o tej zmianie pisze SPARC.
Zamieszczanie wideo z Youtube – kontrowersji ciąg dalszy
Jeden z portugalskich pośredników internetowych zablokował dostęp do strony Ultimate Music. Na portalu można było znaleźć informacje muzyczne, w tym wideo z Youtube. Grupa MAPiNET , odgrywająca znaczącą rolę w portugalskim dyskursie nt. egzekwowawnia praw autorskich, uważa, że do zamieszania filmów z Youtube’a na stronie niezbędne jest pozyskanie licencji. O całej historii pisze TorrentFreak.
Beatrix Potter, ilustracja do opowiadania The Tale of Squirrel Nutkin, domena publiczna
Kolejny utwór nie przeszedł do domeny publicznej
72 lata po śmierci autorki, Beatrix Potter, odnaleziono jej nieopublikowane dotąd opowiadanie. Wydawać by się mogło, że opowiadanie powinno przejść do domeny publicznej. Jednak w Wielkiej Brytanii obowiązuje ustawa Copyright, Designs and Patents Act 1988, która zawiera bardzo szczegółowe regulacje dotyczące utworów nieopublikowanych za życia autora. Majątkowe prawa autorskie do opowiadania wygasną z mocy przepisów dopiero w 2039. O sprawie pisze IPKat.
Ustawa o re-use informacji z sektora publicznego uchwalona przez Sejm
Ustawa o o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, zwana ustawą o re-use implementuje dyrektywę 2013/37/UE i zapewnia bardziej przejrzyste i łatwiejsze stosowanie reguł ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Jedną z najważniejszych zmian jest określenie jednolitych zasad i standardów udostępniania zasobów dziedzictwa kultury. Więcej o ustawie można przeczytać na naszym blogu i w Dzienniku Internautów.
Każdego roku, wraz z pierwszym dniem stycznia, do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych artystów. Rozrastanie się tego rezerwuaru naszego wspólnego dziedzictwa świętujemy podczas Dnia Domeny Publicznej – w tym roku 29 stycznia w Solec 44. Zaczynamy o 15:30, świętujemy do późnego wieczora.
Tego dnia będą z nami m.in.: Grzegorz Uzdański z Nowe wiersze sławnych poetów (w rozmowie z Jarosławem Lipszycem), Klub Komediowy i Aleksander Baron (szef kuchni Solec 44), gotujący z przepisów z domeny publicznej. Będziemy też remiksować zdjęcia i umieszczać je online oraz słuchać utworów z domeny w wykonaniu pianisty Michała Załęskiego z Jazzpospolita, z wprowadzeniem Soni Wronkowskiej (Biblioteka Narodowa).
Część oficjalną otworzy o godzinie 18.00 dr Tomasz Makowski, Dyrektor Biblioteki Narodowej. Następnie odbędzie się sesja krótkich prezentacji, a od 20.00 serwujemy rarytasy z domeny publicznej przygotowane przez Aleksandra Barona, wraz z jego komentarzem i specjalnym toastem Alka Tarkowskiego. O 20.30 bawić nas będą goście z Klubu Komediowego.
Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny, na warsztaty obowiązuje rejestracja. Szczegółowy program wieczoru oraz linki do rejestracji na warsztaty poniżej.
WARSZTATY:
I sesja 15:30-16:30, II sesja 16:45-17:45
☛ Przystępne wprowadzenie do prawa autorskiego i wolnych licencji – Katarzyna Strycharz (Creative Commons Polska)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1P2ewBF
☛ Co powinieneś wiedzieć, zanim zaczniesz zarabiać na domenie publicznej? – Kamil Śliwowski (Koalicja Otwartej Edukacji)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1JW1dlZ
☛ Jak rozpoznać utwór osierocony, kiedy się go widzi i jak z nim postępować? – Natalia Mileszyk (Centrum Cyfrowe)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1JW1dmb
☛ Kultura nadmiaru danych: jak opowiadać historie za pomocą zasobów cyfrowych. Karol Piekarski (Medialab Katowice)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1OtLLfD
☛ Dźwięki z domeny publicznej. Podstawy nagrywania – Borys Kozielski (Fundacja Otwórz się, Wikiradio)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1V43X1o
15:30-17:45
☛ Wspólnota i działanie. Budowanie społeczności wokół celów organizacji, Nina Józefina Bąk (Liderka Kooperatywa Dobrze, Członkini Kolektywu Trenerskiego „Lepiej”)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1S1t718
☛ DOBRZE SIĘ SKŁADA. Warsztaty dla Dzieci – Magdalena Kreis (Centrum Sztuki WRO / WRO Art Center)
✔ rejestracja: http://bit.ly/1P2el9u
organizatorzy: Koalicja Otwartej Edukacji, Centrum Cyfrowe, Biblioteka Narodowa wraz z Poloną.
partnerzy: Muzeum Historii Polski, Federacja Bibliotek Cyfrowych, Wikimedia Polska
szczegółowe informacje: www.domenapubliczna.org
Kontakt dla mediów:
Paula Butlewska
paulina.butlewska@owlpr.pl
tel. 792 830 518
W tym numerze Kserokopii sporo piszemy o prawie autorskim w Unii Europejskiej – ciekawych sprawach, które czekają na rozpatrzenie przez Trybunał Sprawiedliwości UE i wizji Jednolitego Rynku Cyfrowego, jaką zaprezentował Parlament Europejski. Ponadto cieszymy się z tłumaczenia Kubusia Puchatka na język kaszubski, polecamy artykuły w ramach Copyright Week i zapraszamy bardzo serdecznie na Dzień Domeny Publicznej – widzimy się już w piątek!
Przełomowa opinia Rzecznika Generalnego
Tribunal Supremo (hiszpański sąd najwyższy) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z następującym pytaniem prejudycjalnymi – czy system godziwej rekompensaty z tytułu kopii na użytek prywatny, który jest finansowany z budżetu państwa (przez co niemożliwe jest zapewnienie, że koszty tej rekompensaty pokryją użytkownicy kopii prywatnych) jest zgodny z dyrektywą INFOSOC (sprawa C‑470/14). Maciej Szpunar, Rzecznik Generalny, w swojej opinii stwierdził, że dyrektywę należy interpretować w ten sposób, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby godziwa rekompensata była finansowana z budżetu państwa. Więcej o sprawie można przeczytać na blogu IPKat.
Parlament Europejski a Jednolity Rynek Cyfrowy
W odpowiedzi na Strategię Jednolitego Rynku Cyfrowego przedstawioną przez Komisję Europejską, Parlament Europejski przegłosował 19 stycznia rezolucję „W kierunku aktu o Jednolitym Rynku Cyfrowym”. Za dokumentem głosowało 551 europosłów, przeciwko było tylko 88, a 39 się wstrzymało od głosu. O postulatach europosłów możecie przeczytać na naszym blogu, blogu Stowarzyszenia Communia, czy w Dzienniku Internautów.
Linkowanie nielegalne?
Wszyscy, którzy śledzą sprawy przed TSUE wiedzą, że jednym z najważniejszych pytań na które niedługo odpowie Trybunał jest zagadnienie, czy linkowanie do treści zamieszczonych w internecie bez zgody autora można postrzegać jako “podawanie do publicznej wiadomości “ z art. 3(1) dyrektywy INFOSOC. Jeśli tak, takie linkowanie byłoby niezgodne z prawem. Na blogu IPKat można przeczytać analizę prawa wspólnotowego oraz regulacji w poszczególnych krajach w tym zakresie.
Miedzwiôdk Pùfôtk
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie wydało przetłumaczonego na język kaszubski „Kubusia Puchatka” Alana A. Milne’a (Miedzwiodk Pufofk). O zawirowaniach prawnoautorskich wokół tego projektu pisze portal nadmorski24.pl. Przy okazji Zrzeszenie ujawniło, że planuje także przygotowanie kilku odcinków „Smerfów” z dubbingiem w języku kaszubskim. Belgijscy właściciele praw autorskich do Smerfów odmówili licencji, jednak w testamencie Pierre Culliforda istnieje zapis mówiący, iż jego wolą jest, by dzieci z całego świata miały dostęp do Smerfów w ich rodzimych językach. O sprawie pisze Gazeta Wyborcza.
Winnie-the-Pooh chapter „Christopher Robin leads an expedition”, https://www.google.com/culturalinstitute/u/0/asset-viewer/winnie-the-pooh/hgGq4OLfj599-A, domena publiczna
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Winnie_the_Pooh_-_Google_Art_Project.jpg
Copyright week 2016
Za nami tydzień prawa autorskiego – wydarzenie zorganizowanie przez Electronic Frontier Foundations. Z tej okazji wiele organizacji i instytucji opublikowało okolicznościowe wpisy dotyczące m.in. domeny publicznej, transparentności prawa, dozwolonego użytku (fair use). Zapraszamy do lektury, szczególnie polecając artykuły na blogu Stowarzyszenia Communia “The public domain is not lost” i Cory’ego Doctorowa “We’ll Probably Never Free Mickey, But That’s Beside the Point”.
Prawo autorskie a kawały
Aktor Robert Kaseberg wniósł pozew o naruszenie praw autorskich przez Conana O’Brien’a twierdząc, że O’Brien włączył cztery kawały napisane przez Kaseberga do monologów w swoim telewizyjnym show „Conan”. Sprawa nie jest śmiesza, o czy można przeczytać na Intellectual Property Law Blog.
Dzień Domeny Publicznej
25 stycznia obchodziliśmy międzynarodowy Dzień Domeny Publicznej. Razem z współpracującymi instytucjami i przyjaciółmi będziemy celebrować tę okazję już w najbliższy piątek (od 15.30 do późnego wieczora!). Będą warsztaty dla dzieci i dorosłych, smaczne kąski z domeny (dla ciała i dla ducha) oraz ciekawi goście. Zapraszamy na Solec 44, więcej szczegółów można znaleźć tutaj.
Uprzejmie informujemy, że w odpowiedzi na zapytanie ofertowe w zakresie przygotowania studium wykonalności dla projektu ubiegającego się o dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 Poddziałanie 2.3.2. dotyczące wyboru wykonawcy studium wykonalności, najkorzystniejszą ofertę złożył podmiot: Union 4 Future Sp. z o.o. w organizacji (U4F). Z powyższym wykonawcą zostanie podpisana umowa warunkowa.
Warszawa, 2016-01-22
W 2015 roku w Centrum Cyfrowym podsumowywaliśmy dotychczasowe działania i otwieraliśmy nowe rozdziały. Obchodziliśmy Dziesięciolecie Creative Commons w Polsce wraz z przyjaciółmi i partnerami, którzy korzystają z licencji CC i wspierają ich wykorzystanie. Podczas konferencji Bits&Commons rozmawialiśmy o relacjach między systemem licencji i domeną publiczną, o roli otwartych rozwiązań w innowacyjności i o osobistych motywacjach “otwartych” twórców. W 2015 r. opublikowaliśmy też polską wersję tekstu licencji CC0.
Powołaliśmy także do życia Fundację “Centrum Cyfrowe”. Jesteśmy wdzięczni Fundacji P:P za to, że była dobrym “rodzicem” projektu Centrum Cyfrowe. Wspólnie doszliśmy do wniosku, że czas rozdzielić obie struktury, które już od dłuższego czasu funkcjonują niezależnie.
Rok 2015 był też okresem intensywnej pracy dla czterech naszych filarów: działu polityk publicznych, otwartej kultury, badań i edukacji. Mierzyliśmy się ze zmianami prawa autorskiego w Polsce i w Europie, wprowadzaliśmy zasady otwartości w programach operacyjnych i w formie propozycji zmian prawa w edukacji, otwieraliśmy instytucje kultury i badaliśmy kompetencje cyfrowe przedszkolaków, uczniów i nauczycieli.
Zapraszamy do lektury!
Policy: Reforma prawa autorskiego – dozwolony użytek edukacyjny
Dwie długo oczekiwane nowelizacje prawa autorskiego angażowały nas w dyskusję dot. wydłużenia czasu ochrony praw producentów i artystów wykonawców (tzw. mała nowelizacja), regulacji dot. utworów osieroconych, wynagrodzeń za wypożyczenia biblioteczne i zakresu dozwolonego użytku edukacyjnego (tzw. duża nowelizacja). Nowelizacja była szansą na stworzenie bardziej zrozumiałych i elastycznych przepisów prawa autorskiego w tym obszarze. Pod naszymi postulatami dot. umożliwienia bibliotekom, muzeom czy stowarzyszeniom i fundacjom korzystania z dozwolonego użytku edukacyjnego, podpisało się prawie 150 organizacji i ponad 1200 osób prywatnych. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a następnie Sejm i Senat nie zdecydowały się jednak na takie rozwiązanie. Ministerstwo Edukacji Narodowej wystosowało list do dyrektorów szkół, precyzujący zakres dozwolonego użytku edukacyjnego. Nasz zespół był zaangażowany w tworzenie tego dokumentu.
Badania: Rozwój podejścia relacyjnego do kompetencji cyfrowych
W badaniach kompetencji cyfrowych kierujemy się podejściem relacyjnym, 
które oznacza że kompetencje te nie są celem samym w sobie. Efektywne użycie internetu to takie, które podnosi jakość życia użytkowników, usprawniając funkcjonowanie w ważnych dla nich obszarach życia.
Jako eksperci i członkowie Komitetu Monitorującego POPC i grup roboczych, zostaliśmy zaangażowani w analizę dotychczasowych doświadczeń z aktywizacją cyfrową. Jednym z efektów naszych prac nad POPC jest „Ramowy katalog kompetencji cyfrowych”. Katalog jest dokumentem referencyjnym działania 3.1 POPC, co oznacza, że e-integracja w ramach tego działania będze oparta właśnie na wypracowanym przez nas ujęciu relacyjnym.
Edukacja: Zasada otwartości materiałów edukacyjnych i szkoleniowych w POPC
W czerwcu MIR przyjęło obowiązek publikacji materiałów edukacyjnych i szkoleniowych na licencjach Creative Commons dla projektów Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Obowiązek dotyczy materiałów które powstaną w ramach działania 3.1 obejmującego „Działania szkoleniowe na rzecz rozwoju kompetencji cyfrowych”. Rzecznikami tej zmiany byli Alek Tarkowski i Justyna Jasiewicz, członkowie Komitetu Monitorującego POPC. Otwartość została wcześniej wprowadzona także w drugiej osi programu, dotyczącej cyfrowego udostępniania informacji sektora publicznego ze źródeł administracyjnych i zasobów nauki oraz w projektach finansowanych z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze edukacji na lata 2014-2020.
Kultura: Domena publiczna
Opublikowaliśmy nasz raport “Otwartość w instytucjach kultury”, podsumowujący badanie poziomu wdrażania otwartości w polskich instytucjach kultury, a wnioski wykorzystywaliśmy we współpracy z instytucjami. W ramach Koalicji na rzecz Otwartej Edukacji, powołaliśmy Sieć Otwartych Instytucji Kultury, która zrzesza muzea, biblioteki, archiwa oraz organizacje i instytucje posiadające i udostępniające swoje kolekcje. Wydarzenie adresowane także do pracowników innych instytucji, pod hasłem “SWOBODA UŻYCIA”, które odbyło się w Zachęcie, promowało otwarte dzielenie się domeną publiczną.
Jednym z naszych celów było także dotarcie do przedstawicieli innych sektorów, w tym zwłaszcza przemysłów kreatywnych, jako ważnych odbiorców działań popularyzujących domenę publiczną. Udało nam się zidentyfikować najważniejsze bariery, które ograniczają wykorzystanie domeny publicznej przez przedstawicieli tego sektora, dzięki czemu mogliśmy tak sformułować dalsze działania, aby skutecznie je niwelować w programie na 2016.
Policy: Analiza przepływów finansowych w kulturze
W 2015 roku udało nam się powrócić do dyskusji na temat zasad dystrybucji pieniędzy przez Organizacje Zarządzania Zbiorowego. Przygotowaliśmy ekspertyzę “Polskie organizacje zarządzania zbiorowego i ich dane finansowe”. Długi okres pomiędzy zebraniem środków z rynku a przekazaniem artystom, zawiłości struktury przekazywania pieniędzy, czy zasobność tych organizacji były szeroko komentowane w mediach – serwis Biqdata przygotow
ał przejrzyste infografiki.
Przeanalizowaliśmy też rolę nowych technologii w usprawnieniu funkcjonowania OZZ w przyszłości. Raport “Technologie cyfrowe – kryzys czy innowacja dysruptywna rynku muzycznego?” omawialiśmy z Jake’em Beaumontem Nesbittem z International Music Managers Forum na konferencji ICT 2015 w Lizbonie.
Badania: Mistrzowie Kodowania Junior
Zagadnienia dotyczące kontaktu dzieci w wieku przedszkolnym z technologiami cyfrowymi nie były dotychczas badane w Polsce. Przeprowadziliśmy pionierskie badania programu Mistrzowie Kodowania Junior realizowanego przez Samsung Electronics Polska w 18 w przedszkolach. Badania jakościowe i ilościowe służyły rozpoznaniu możliwości oraz ewentualnych ograniczeń programu i wypracowaniu rekomendacji. Dostarczyły też informacji o e-kompetencjach nauczycielek przedszkolnych i dzieci w wieku 3-5 lat oraz o codziennych zachowaniach dzieci, które używają nowych technologii w domu. Raport z badania będzie dostępny już wkrótce.
Policy: Reforma prawa autorskiego w Europie – prace stowarzyszenia Communia
Plan stworzenia jednolitego rynku cyfrowego w całej UE objął również unijną reformę prawa autorskiego. Stowarzyszenie Communia, którego Centrum Cyfrowe jest członkiem założycielem postulowało gruntowną reformę , a w szczególności:
W lipcu Parlament Europejski przyjął tzw. raport Redy, który po licznych poprawkach wprowadzonych przez europosłów stracił swój początkowy, progresywny charakter. Dokument Komisji Europejskiej określający zakres potencjalnych zmian legislacyjnych w prawie unijnym, zapowiada niestety, że w najbliższym czasie nie możemy liczyć na kompleksową reformę prawa autorskiego, która przybliżyłaby nas do jednolitego rynku cyfrowego.
Badania: MegaMisja
MegaMisja to ogólnopolski program edukacyjny skierowany do świetlic działających w szkołach podstawowych, który ma zadanie podnoszenie kompetencji cyfrowych nauczycieli i uczniów w wieku 6-10 lat. Nauczyciele zyskują dostęp do zasobów szkoleniowych z zakresu edukacji medialnej, dzieci zapraszane są do świata gry, gdzie pokonywanie kolejnych etapów zadań uczy je jak świadomie i bezpiecznie korzystać z technologii cyfrowych. Projekt wykorzystuje wyniki badań przeprowadzonych we wrześniu 2015 w szkołach w całej Polsce przez zespół badawczy Centrum Cyfrowego. Uczestniczyliśmy w pracach nad koncepcją i ewaluacją programu. W przyszłym roku szkolnym program obejmie 400 szkół podstawowych z terenów całej Polski. Raport z badań dostępny jest tutaj.
Kultura: Cyfrowe dziedzictwo lokalne
Promujemy otwarte udostępnianie materiałów urzędowych w instytucjach publicznych. Od trzech lat digitalizujemy dokumenty Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Stworzyliśmy serwis, w którym można obejrzeć i pobrać fotografie, karty białe oraz dokumentację wybranych zabytków z województwa opolskiego. Zasady działania serwisu prezentujemy w animacji. Dla instytucji chcących digitalizować swoje dokumenty wydaliśmy publikację prezentującą korzyści dla urzędników i użytkowników oraz kwestie prawne, techniczne i finansowe.
Wspieramy również pracowników instytucji kultury w działaniach wykorzystujących narzędzia cyfrowe w angażowaniu lokalnej społeczności wokół dziedzictwa. W projekcie “Wizja lokalna” pomagaliśmy im rozwijać kompetnecje cyfrowe. Wspólnie testowaliśmy możliwości serwisu Otwarte Zabytki i powiązanych z nim narzędzi w projektach angażujących lokalną społeczność. Wykłady, szkolenia, webinaria oraz studia przypadków zebraliśmy w poręcznym przewodniku. Oba projekty zostały dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Edukacja: Projekt zmian w Ustawie o systemie oświaty
Projekt prezentuje dwa kluczowe założenia zmian dotyczących zasobów edukacyjnych:
Proponowane zmiany nie wymagają nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Proponujemy te zmiany, ponieważ ułatwiłyby one pracę nauczycielom, którzy zdecydowali się nie korzystać z tradycyjnego podręcznika, jak również rodzicom prowadzącym edukację domową. Większa dostępność zasobów edukacyjnych służyłaby wyrównywaniu szans edukacyjnych oraz zwiększaniu dostępu do edukacji.
Zachęcamy do zapoznania się z treścią projektu oraz jego uzasadnieniem.
Propozycjom zmian towarzyszy raport prezentujący korzyści płynące z upowszechniania otwartych zasobów edukacyjnych. W raporcie analizujemy ich miejsce w polskim systemie oświaty z perspektywy systemu nauczania, ale także ekonomicznej, prawnej i infrastrukturalnej. Raport opublikujemy na przełomie stycznia i lutego.
Dokumenty powstały dzięki wsparciu programu “Obywatele dla demokracji” finansowanego ze środków EOG.
W tym wydaniu Kserokopii piszemy sporo o absurdach prawa autorskiego – geoblockingu, anciliary copyright czy ograniczającej roli prawa autorskiego w … cukiernictwie. Dodatkowo prezentujemy nowy model biznesowy powstały w oparciu o egzekwowanie prawa autorskiego, najciekawsze wyroki dotyczące własności intelektualnej z 2015 roku i dane dotyczące procedury notice and take down Google’a. I przede wszystkim życzymy Wikipedii 150 lat!
Wikipedia ma już 15 lat!
Trochę obok prawa autorskiego, ale fenomen Wikipedii ma już 15 lat. Polskojęzyczna Wikipedia znajduje się wśród dziesięciu najobszerniejszych wersji językowych tej otwartej encyklopedii. Według statystyk fundacji Wikimedia polskojęzyczna wersja encyklopedii notuje prawie 263 mln wyświetleń strony w miesiącu. Każdego dnia pojawia się w niej 165 nowych artykułów. Polska społeczność aktywnych redaktorów Wikipedii liczy ok. 1,5 tys. osób. Z okazji rocznicy artykuły opublikowano np. w Gazecie Wyborczej i Rzeczypospolitej. A my życzymy Wikipedii conajmniej 150 lat!
Netflix a ograniczenia terytorialne prawa autorskiego
Netflix to idealny przykład, że geoblocking w świecie wirtualnym ma się dobrze. Krótko trwała radość z udostępnienia usług Netflix w Polsce – okazało się, że Polacy nie mają dostępu do wielu pożądanych treści. Nadal więc aby uzyskać dostęp do wielu treści trzeba używać VPN. Niejako wbrew interesom użytkowników Netflixa, firma jednak otwarcie zapowiedział, że będzie rozwijał narzędzia do wykrywania i blokowania tych użytkowników, którzy maskują swoje prawdziwe położenie geograficzne. Więcej o sprawie można przeczytać w Dzienniku Internautów i the Guardian.
Najciekawsze wyroki dotyczące prawa własności intelektualnej z 2015 roku
Na portalu Lookreatywni opublikowano subiektywny przegląd najciekawszych wyroków dotyczących prawa własności intelektualnej z minionego roku. Jedno jest pewne – warto przyglądać się zarówno polskiemu, jak i międzynarodowemu kierunkowi, w jakim ewaluuje linia orzecznicza w sprawach dotyczących IP.
Wnioski notice and take down – skala zjawiska na przykładzie Google
W 2015 roku do Google skierowano ponad pół miliarda wniosków o usunięcie potencjalnie nielegalnych linków z wyszukiwarki. W porównaniu z wynikiem z 2014 roku – 345 milionów zgłoszeń – odnotowano wzrost o 60%. Choć Google nie udostępnia rocznych sprawozdań, grupa TorrentFreak zsumowała dane raportów tygodniowych z całego 2015 roku i otrzymała w ten sposób wynik 558 860 089 zgłoszeń dotyczących nadużycia praw autorskich.
Kolejna odsłona sporu o pomocnicze prawo autorskie dla wydawców prasy
Grupa niemieckich wydawców, ukonstytuowana jako VG Media, złożyła pozew przeciwko Google. Grupa twierdzi, że naruszone zostały jej prawa do pomocniczego prawa autorskiego dla wydawców (ancilliary copyright, funkcjonujące w Niemczech od 2013 roku). Wydawcy domagają się wynagrodzenia za prezentowanie ich treści w wynikach wyszukiwarki Google.
Nowe oblicze copyright trollingu?
Margi Bennett, CC-BY, www.flickr.com
Tommy Funderburk, wcześniej znany jako „troll prawnoautorski” i którego firma, Payartists, specjalizowała się w
wysyłaniu wezwań dotyczących potencjalnych naruszeń praw autorskich, porzucił ten model biznesowy. Jego nowy start-up, Muzit, wykorzystuje ten sam bittorrent i oprogramowania nadzoru prawa autorskiego w Internecie. Jednak teraz użytkownicy dostają w imieniu muzyków listy nie zawierające żądania zapłaty pieniędzy, ale zaproszenia fanów do współpracy z muzykami, oferując im przynależność do fanklubów. Więcej o sprawie pisze Boingboing.
Prawo autorskie a cukiernictwo
Liczne chorwackie cukiernie otrzymują wezwania do zapłaty odszkodowania za naruszenia praw autorskich, o czym pisze TorrentFreak. Wezwania dotyczą wykorzystania postaci z filmowych kreskówek Disneya. Powód? Istnieje już cukiernia, Cake Factory, która otrzymała licencję wyłączną od Disneya na wykorzystywanie postaci przy produkcji tortów.