Otwarta Edukacja 2020. Badania, webinaria i klimat
Edukacja w 2020 roku przeszła małą, obowiązkową rewolucję, a my razem z nią. Wszyscy uczyliśmy się naprędce nowych narzędzi do pracy i nauki zdalnej, nowego podejścia do tego co łączy się z naszym życiem zawodowym, a co jest prywatne. Czego absolutnie nie możemy robić na odległość, a co działa znacznie lepiej.
Centrum Cyfrowe przez cały ten rok starało się czuwać nad sytuacją w edukacji, wyciągać wnioski, badać i tworzyć raporty. Niezmiernie ważnym było dla nas, by “lekcje z pandemii” nie zostały stracone. Żebyśmy mieli dowody na to, co się sprawdza w edukacji (również tej zdalnej) i gdzie istnieje przestrzeń do dalszej pracy.
Dlatego też w 2020 Centrum Cyfrowe przygotowało dwa raporty z badań edukacji zdalnej, o których szeroko dyskutowano w środowisku edukacyjnym oraz mediach. W ramach projektu SpołTech dr Marta Klimowicz zbadała za to jak wygląda nauczanie online o stopień wyżej, bo na polskich uczelniach wyższych. Stworzyliśmy również raport dotyczący wykluczenia cyfrowego i rekomendacje mające na celu jego zmniejszenie.
Edukacja na zastępstwie
Pamiętacie takie zajęcia ze swoich szkół? Kiedy matematykę przychodził prowadzić wuefista a biologię pani pedagog? Były to zajęcia prowadzona jakoś, żeby godziny były zaliczone i papiery się zgadzały, czasem nawet przy sporym nakładzie pracy nauczycieli je prowadzących.
Czy tak właśnie było z edukacją zdalną? Czy szkoła zatrzymała się, żeby jakoś przeczekać?
Równolegle do raportów i badań, na bieżąco przyglądaliśmy się pracy szkół i bibliotek. Staraliśmy się je wspierać. Zaczęliśmy od zebrania rekomendacji i pomysłów dla nauczycieli w “Pakiecie dla nauczycieli” – pokazaliśmy, jak zadbać o siebie, swoją klasę i swoje prawa w edukacji zdalnej.
Zaraz potem zaangażowaliśmy się w prace nad przygotowaniem i uruchomieniem “Edzi” – chatbota, który odpowiada na pytania dotyczące zdalnej edukacji. Edzia, oparta na systemie Watson firmy IBM, znalazła się na stronach organizacji edukacyjnych w momencie, kiedy nauczyciele prowadzili lekcje zdalne i powoli zaczynali również prowadzić zajęcia offline. Była szybkim wsparciem w trudnych sytuacjach, kiedy nadmiar informacji nie ułatwiał znalezienia tych sprawdzonych.
Zorganizowaliśmy serią webinariów dla pracownik bibliotek, dotyczących prowadzenia zajęć dla czytelników i otwartych zasobów, biorąc pod uwagę różne grupy odbiorców. Uczyliśmy się wspólnie wraz z w sumie 4500 bibliotekarzy, nauczycieli i edukatorów nowych narzędzi i metod pracy, jak również nowej onlinowej rzeczywistości.
Współpracowaliśmy również z projektem “Lekcje w sieci”, który dzięki wsparciu firmy Google rozrósł się o kolejne kilkadziesiąt zajęć otwartych i dostępnych dla wszystkich chętnych. Wsparcie, którego nauczyciele w pracy zdalnej tak bardzo potrzebują.
Co się dzieje za ekranem komputera?
Edukacja zdalna odbywała się w zaciszu domowej kuchni, salonu, pokoju dziecka. Na pierwszy rzut oka znacznie trudniej obserwować było, jak ona przebiega. A jednak była na ustach wszystkich: rajdy na lekcje, zdalni wagarowicze, zbuntowani rodzice. Opowieści i anegdot w internecie bardzo szybko było bardzo dużo. Brakowało zaś faktów i sprawdzonych danych.
Dlatego już w maju byliśmy gotowi z raportem z badań, przeprowadzonych w gronie prawie 1000 nauczycieli szkół podstawowych. Zebraliśmy informację o tym, jakich narzędzi i materiałów używają najczęściej. Z jakimi problemami się najczęściej mierzą i jakiej pomocy oczekują. Zrobiliśmy to, aby wiedzieć w którym kierunku powinniśmy skierować nasze działania, ale również sprawdzić jakiego wsparcie nauczyciele i uczniowie potrzebują od innych organizacji, samorządów i systemu edukacji, jako takiego. Chcieliśmy wiedzieć, co się faktycznie dzieje za ekranami nauczycielskich komputerów.
Kiedy pod koniec wakacji powtarzaliśmy nasze badanie, aby sprawdzić, czy coś się zmieniło w samopoczuciu nauczycieli i czy ich praca idziecie sprawniej, jest przyjemniejsza i bardziej skuteczna, wnioski nie były zbyt optymistyczne. O ile nauczyciele w kwietniu czuli powagę sytuacji, byli przekonani, że muszą walczyć o swoich uczniów i ich edukację i że sobie z tym poradzą, nawet jeśli kosztowało ich to bardzo dużo, w sierpniu byli już pełni frustracji i zniechęcenia. Mieli poczucie, że zostali zostawieni sami sobie z problemem i nie otrzymali niezbędnego wsparcia.
Rzeczy ważniejsze od edukacji zdalnej
W tym roku faktycznie narrację wokół edukacji zdominowały tematy związane z pandemią.
Jednak świat nie zatrzymał się na czas walki z wirusem i nadal są problemy, z którymi musimy się mierzyć niezależnie od sytuacji. Takim tematem jest kryzys klimatyczny. W chwili oddechu od izolacji udało nam się spotkać w ramach Spółdzielni Otwartej Edukacji z kilkunastoma nauczycielami, którzy wspólnie tworzyli otwarte zasoby edukacyjne do edukacji klimatycznej. I chociaż pracę kończą już zdalnie, doświadczenie tego spotkania pomiędzy, jest pewnie jednym z najważniejszych w tym dziwnym roku. Materiały, które nauczyciele tworzą będą mogły być wykorzystane do pracy na różnych przedmiotach i na lekcji wychowawczej, a co ważne również jeśli nauczyciel nie posiada rozległej wiedzy dotyczącej klimatu.
Co dalej?
Dzięki badaniom, które przeprowadziliśmy mogliśmy wyznaczyć dość jasne kierunki naszych dalszych działań w zakresie otwartej edukacji. Zagadnieniami, którymi chcemy się zająć, są głównie: wykluczenie cyfrowe, wsparcie rozwoju kompetencji cyfrowych oraz współpraca i współtworzenie otwartych zasobów edukacyjnych.
Planujemy spotkania dla nauczycieli, którzy chcieliby współpracować z nami przy projektach Spółdzielni Otwartej Edukacji. Bardzo brakuje nam warsztatów na żywo, więc planujemy ich jak najwięcej, kiedy tylko pozwoli na to sytuacja.
Odbędą się też wydarzenia online, głównie dla bibliotekarek i bibliotekarzy. W tym roku chcemy znacznie odważniej oddać właśnie im głos i przestrzeń do prezentacji własnej pracy. W tym roku również odbędzie się mentorski kurs e-learningowy “Otwarte zasoby edukacyjne w bibliotece” oraz warsztaty lokalne, które realnie przyczyniają się do wzrostu kompetencji cyfrowych bibliotekarzy.
Przeprowadzimy kolejne badania, które pomogą nam zgłębić problem wykluczenia cyfrowego wśród uczniów i uczennic i przygotować działania, które mogą pomóc organizacjom zajmującym się tym tematem w walce z wykluczeniem.
Liczymy na to, że ten nowy 2021 rok przyniesie nam nową energię, aktywnych i mądrych partnerów do współpracy, ciekawe wyzwania i jeszcze lepsze rozwiązania.